یکی از نوآوری‌ها در قراردادهای آتی انرژی بورس‌های گروه بورس کالای شیکاگو و بورس بین‌قاره‌ای استفاده از مکانیزم سفارش‌گذاری TAS (معامله با قیمت تسویه روزانه) است. مکانیزم TAS از اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی برای قراردادهای محدودی اجرا شد و پس از آن در قراردادهای بسیاری مورد استفاده قرار گرفت. این نوع سفارش‌گذاری امکان معامله طی جلسه معاملاتی بر اساس قیمت تسویه روزانه را برای قراردادهای مشخصی بر روی تابلوی بورس به معامله‌گران می‌دهد. در این مکانیزم سفارش‌گذاری معامله‌گر می‌تواند قیمتی بالاتر یا پایین‌تر از قیمت تسویه روزانه را به عنوان قیمت معاملاتی خود لحاظ کند. اختصاص موقعیت به این معاملات پس از کشف قیمت در انتهای جلسه معاملاتی بوده و قیمت این معاملات اثری در کشف قیمت بازار ندارد.
یکی از دلایل استفاده از این مکانیزم، پوشش ریسک بنگاه‌های تجاری است. بسیاری از شرکت‌های بازرگانی در بازارهای کالایی بر مبنای قیمت تسویه بازار آتی معاملات و مبادلات خود را در بازار نقد انجام می‌دهند. باتوجه به اینکه این شرکت‌ها می‌توانند برای پوشش ریسکِ بازار نقد مستقیما وارد موقعیت در قراردادهای آتی شوند، استفاده از مکانیزم سفارش‌گذاری با قیمت تسویه روزانه می‌تواند موجب مدیریت ریسک کاراتر قیمت شود.
همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری از سفارش‌های TAS استفاده می‌کنند تا بتوانند با معامله حجم بزرگی از قراردادها در یک قیمت مشخص، ارزش‌گذاری موقعیت‌های خود را ساده‌تر کنند. از طرفی معامله‌گران و سرمایه‌گذارانی که قصد جابه‌جایی موقعیت‌ها از یک حساب به حساب دیگری را دارند از این مکانیزم بهره می‌برند. سفارش‌های TAS در زمان تلاطم بالای بازار نیز مفیدند. معامله‌گرانی که اطلاعات کافی از وضعیت بازار ندارند و نمی‌خواهند ریسک بالایی را تحمل کنند نیز به این نوع سفارش‌گذاری علاقه‌مند هستند.
با وجود مزایای این مکانیزم باید الزامات نظارتی به خوبی انجام شود تا از دستکاری در بازار جلوگیری شود. فرضا ممکن است فردی با اخذ تعداد زیادی موقعیت با این روش سفارش‌گذاری موجب جهت‌دهی مصنوعی به بازار شده ولی پیش از اتمام جلسه معاملاتی موقعیت‌های خود را ببندد. موضوع دیگر این است که ممکن است نقدشوندگی این نوع سفارش‌گذاری پایین باشد. بنابراین برای بازارها با نقدشوندگی پایین توصیه نمی‌شود.
- فریده سعادتی – مدیر عملیات بازار مشتقه بورس انرژی ایران
- شماره ۵۲۰ هفته نامه اطلاعات بورس