بیماری گریوز چیست؟

بیماری گریوز (Graves’ disease) یک اختلال خودایمنی است که باعث پرکاری تیروئید و تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی می‌شود. این بیماری می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند، از افزایش ضربان قلب و تعریق زیاد گرفته تا کاهش وزن ناخواسته. یکی از جنبه‌های مهم این بیماری، بیماری گریوز چشمی است که می‌تواند به التهاب و تورم بافت‌های اطراف چشم منجر شود و مشکلات بینایی جدی ایجاد کند.

بیماری گریوز چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟

بیماری گریوز می‌تواند نشانه‌های متعددی داشته باشد. این علائم بر سیستم‌های مختلف بدن تأثیر گذاشته و ممکن است شدت و نوع آن‌ها در افراد متفاوت باشد.

ضربان قلب سریع یا نامنظم

تیروئید پرکار باعث افزایش تولید هورمون‌هایی می‌شود که به‌طور مستقیم بر سیستم قلبی- عروقی تأثیر می‌گذارند و منجر به افزایش ضربان قلب یا نامنظم شدن آن می‌شوند.

کاهش وزن ناخواسته

به دلیل افزایش متابولیسم بدن در اثر پرکاری تیروئید، حتی با مصرف غذاهای بیشتر، فرد دچار کاهش وزن ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی می‌شود.

تعریق بیش از حد

با تحریک سیستم عصبی سمپاتیک، فعالیت غدد تعریق افزایش یافته و فرد ممکن است حتی در شرایط عادی نیز به‌شدت عرق کند.

اضطراب و تحریک‌پذیری

تغییرات هورمونی ناشی از بیماری گریوز می‌تواند سیستم عصبی مرکزی را تحریک کرده و باعث بروز اضطراب، استرس و تحریک‌پذیری شدید در فرد شود.

لرزش دست‌ها

افزایش سطح هورمون‌های تیروئیدی باعث تحریک بیش از حد عضلات و سیستم عصبی شده و لرزش‌های غیرارادی، به ویژه در دست‌ها، ایجاد می‌کند.

بیرون‌زدگی چشم‌ها (اکتالموس)

یکی از بارزترین نشانه‌های گریوز چشمی، التهاب و تورم عضلات اطراف چشم است که باعث بیرون‌زدگی و گاهی خشکی و درد در چشم‌ها می‌شود.

خستگی مفرط

علی‌رغم افزایش فعالیت متابولیکی، بدن توان مقابله با فشارهای ناشی از آن را ندارد و بیمار اغلب احساس خستگی و کمبود انرژی مفرط می‌کند.

مشکلات خواب

افزایش فعالیت هورمونی و اضطراب ناشی از آن، منجر به مشکلات خواب می‌شود و فرد در به خواب رفتن یا حفظ خواب مشکل پیدا می‌کند.

دلایل ابتلا به بیماری گریوز چیست؟

بیماری گریوز، یک اختلال خودایمنی پیچیده است که به عوامل متعددی بستگی دارد. در این بخش، به شایع‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری اشاره می‌کنیم که می‌تواند به درک بهتر فرآیند بیماری و ارائه راهکارهای پیشگیرانه کمک کند.

• ژنتیک
• سیگار کشیدن
• عفونت
• استرس
• اختلالات هورمونی
• عوامل محیطی

بیماری گریوز چطور تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص بیماری گریوز نیازمند ترکیبی از ارزیابی بالینی و آزمایش‌های تخصصی است تا بتوان به‌طور دقیق به وجود این اختلال خودایمنی پی برد. در این بخش، روش‌های متداول و معتبر تشخیص این بیماری را بررسی خواهیم کرد.

معاینه بالینی

پزشک ابتدا با بررسی علائم ظاهری و وضعیت عمومی بیمار، به شناسایی نشانه‌های بیماری گریوز می‌پردازد. معاینه چشم، ضربان قلب و بررسی وزن از جمله مواردی هستند که در این مرحله بررسی می‌شوند.

آزمایش‌های خونی

برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئیدی (T3 و T4) و هورمون محرک تیروئید (TSH) درخواست کند. در بیماری گریوز، معمولاً سطح T3 و T4 بالا و سطح TSH پایین خواهد بود.

آزمایش‌های آنتی‌بادی

آزمایش‌های مخصوصی برای شناسایی وجود آنتی‌بادی‌های خاص، نظیر آنتی‌بادی‌های گیرنده تیروئید (TRAb)  انجام می‌شود. وجود این آنتی‌بادی‌ها نشان‌دهنده بیماری گریوز است و می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند.

تصویربرداری

در برخی موارد، پزشک ممکن است از تصویربرداری مانند سونوگرافی تیروئید یا اسکن رادیویی استفاده کند. این روش‌ها به ارزیابی اندازه و عملکرد غده تیروئید و همچنین شناسایی ناهنجاری‌های احتمالی کمک می‌کنند.

تست‌های بینایی

چنانچه بیمار دچار مشکلات چشمی باشد، پزشک ممکن است تست‌های بینایی و ارزیابی وضعیت عضلات چشم را انجام دهد. این ارزیابی‌ها به شناسایی عوارض چشمی ناشی از بیماری گریوز چشمی کمک می‌کنند.

عوارض بیماری گریوز چیست؟

بیماری خود ایمنی گریوز عوارض متفاوتی را در بدن ایجاد می‌کند. این عوارض می‌توانند از مشکلات متابولیکی تا علائم عصبی و عضلانی را شامل شوند و شدت آن‌ها در افراد مختلف متفاوت است که در ادامه به مهمترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• پرکاری تیروئید
• تپش قلب
• اضطراب
• تعریق
• لرزش
• کاهش وزن
• بی‌خوابی
• تحریک‌پذیری
• ضعف عضلانی
• اسهال
• ریزش مو
• پوکی استخوان
• بزرگ شدن تیروئید (گواتر)

بیماری گریوز و مشکلات چشمی چه ارتباطی به هم دارند؟

بیماری گریوز و مشکلات چشمی، به ویژه بیماری چشمی گریوز (Graves’ ophthalmopathy)، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. در این بیماری، سیستم ایمنی نه تنها به تیروئید حمله می‌کند، بلکه بافت‌های اطراف چشم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت باعث التهاب و تورم عضلات و بافت‌های پشت چشم می‌شود و علائمی مانند بیرون‌زدگی چشم‌ها (اگزوفتالموس)، دوبینی، خشکی یا قرمزی چشم و حساسیت به نور ایجاد می‌کند. این مشکلات چشمی می‌توانند از خفیف تا شدید باشند و در موارد نادر، بینایی فرد را تهدید کنند.

علت اصلی این اختلال این است که سیستم ایمنی به اشتباه به پروتئین‌هایی که در چشم و تیروئید مشترک هستند حمله می‌کند. به همین دلیل، افراد مبتلا به بیماری گریوز بیشتر در معرض مشکلات چشمی قرار دارند.

راه‌های درمان بیماری گریوز چیست؟

درمان بیماری گریوز بسته به شدت علائم و وضعیت فردی بیمار متفاوت است و هدف اصلی آن کنترل تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید و کاهش علائم مرتبط با این اختلال است. از روش‌های دارویی تا جراحی و تغییرات سبک زندگی، راه‌های مختلفی برای کنترل این بیماری وجود دارد.

درمان دارویی

یکی از روش‌های اصلی درمان گریوز استفاده از داروهای ضد تیروئید مانند متی‌مازول یا پروپیل ‌تیواوراسیل است که تولید هورمون‌های تیروئید را مهار می‌کنند. این داروها برای کنترل علائم در کوتاه‌مدت و در مواردی برای درمان طولانی‌مدت استفاده می‌شوند.

ید رادیواکتیو

ید رادیواکتیو (RAI) برای تخریب بخشی از غده تیروئید به کار می‌رود تا سطح هورمون‌های تولیدی کاهش یابد. این روش درمانی غیرتهاجمی است و معمولاً باعث کاهش دائمی عملکرد تیروئید می‌شود.

جراحی (تیروئیدکتومی)

در موارد شدید یا زمانی که درمان‌های دیگر مؤثر نیستند، جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید انجام می‌شود. این روش معمولاً منجر به کاهش دائمی عملکرد تیروئید شده و فرد نیازمند هورمون‌درمانی جایگزین می‌شود.

بتا بلاکرها

بتا بلاکرها مانند پروپرانولول، اگرچه مستقیماً بر تیروئید اثر نمی‌گذارند، اما برای کاهش علائم فیزیکی مانند تپش قلب و لرزش استفاده می‌شوند. این داروها معمولاً به طور موقت برای کنترل علائم در حین درمان‌های دیگر تجویز می‌شوند.

تغییر سبک زندگی

کاهش استرس، ترک سیگار و داشتن رژیم غذایی متعادل می‌تواند به مدیریت علائم این بیماری کمک کند. ترک سیگار به ویژه برای کاهش خطر و شدت مشکلات چشمی مرتبط با گریوز توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری

در نهایت، بیماری گریوز با وجود عوارض چالش‌برانگیز خود، با رویکردهای درمانی مناسب به خوبی قابل مدیریت است. از داروهای ضد تیروئید و ید رادیواکتیو تا جراحی و تغییرات سبک زندگی، هر روش درمانی به گونه‌ای طراحی شده است تا علائم بیماری کنترل و کیفیت زندگی فرد بهبود یابد. همچنین، نقش یک رژیم غذایی سالم در کاهش التهاب و حمایت از تیروئید نباید نادیده گرفته شود. انتخاب هوشمندانه مواد غذایی می‌تواند تأثیر مثبتی در مدیریت این بیماری داشته باشد.

mayoclinic

niddk.nih

thyroid

webmd