زمانی که در یکی از اندام‌های درونی بدن اختلالی وجود داشته باشد، نشانه‌هایی بیرونی مثل حالت تهوع، تغییر رنگ پوست، سرگیجه، بی‌اشتهایی و مشکلات گوارشی بروز میکند. زردی چشم نیز یکی از همین علائم بیرونی است که اغلب به‌دلیل وجود مشکلی در کبد ایجاد می‌شود. کبد در سوخت‌وساز بدن و تصفیه سموم وارد شده به بدن نقش مهمی دارد. این عضو مانند فیلتری است که مواد مضر را از طریق مدفوع یا ادرار از بدن خارج میکند. اگر اختلالی در عملکرد کبد ایجاد شود، این سموم وارد خون شده و موجب بروز بیماری‌های مختلفی مثل یرقان، هپاتیت و سندرم ژیلبرت می‌شود. زردی چشم در کودکان و بزرگسالان از رایج‌ترین علائم ابتلا به این بیماری‌ها به شمار می‌رود. ما در این مقاله درباره علت زردی چشم به‌طور کامل صحبت می‌کنیم. همراه ما باید باشید تا پاسخ سوالات خود را پیدا کنید.
آنچه در این مقاله می‌خوانیم:
زردی چشم چیست؟
زردی چشم یکی از مهم‌ترین نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های کبد محسوب می‌شود. این عارضه معمولا همراه با زردی پوست و تغییر رنگ ادرار و مدفوع است. این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که سفیدی چشم تغییر رنگ داده و زرد می‌شود. دلیل شکل‌گیری آن به‌دلیل افزایش ماده‌‌ای به نام بیلی‌روبین در خون است.
هموگلوبین، پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد و وظیفه حمل اکسیژن به‌عهده آن است. هموگلوبین‌ها در خون به بیلی‌روبین تجزیه می‌شوند، این ماده باید توسط کبد وارد مجاری صفراوی شده و بعد از طریق ادرار یا مدفوع از بدن خارج شود. اما در صورت وجود هرگونه مشکل در این فرایند، بیلی‌روبین از خون خارج نمی‌شود.
تجمع بیلی‌روبین در خون باعث زردی چشم و پوست می‌شود. این عارضه در بزرگسالان، نوزادان و کودکان وجود دارد و تنها مختص به سن خاصی نیست. معمولا برای شناسایی این اختلال، دکتر متخصص برای تعیین میزان بیلی‌روبین در خون، آزمایش خون تجویز میکند. در ادامه درباره بیماری‌هایی که موجب بروز زردی چشم می‌شوند بیشتر توضیح خواهیم داد.
چرا به زردی چشم مبتلا می‌شویم؟
علت زردی چشم می‌تواند ناشی از وجود اختلالی در کبد، کیسه صفرا یا به‌دلیل کم‌خونی باشد. اما به‌طور عمده، این عارضه نشان‌دهنده ابتلا به بیماری‌هایی مثل یرقان و سندرم ژیلبرت است. همان‌طور که گفته شد دلیل اصلی ایجاد این مشکل، افزایش سطح بیلی‌روبین در خون است. افزایش این ماده موجب بروز زردی در چشم‌ها و پوست می‌شود.
زمانی که در یکی از اندام‌های کبد، کیسه صفرا یا لوزالمعده اختلالی ایجاد شود، سطح رنگ‌دانه بیلی‌روبین خون افزایش می‌یابد. بیماری‌های کبدی مثل سیروز کبدی، کبد چرب، نارسایی کبدی، هپاتیت‌های B و C، سرطان کبد و انواع عفونت‌های کبدی همگی در ایجاد زردی چشم موثر هستند.
همچنین مصرف بیش‌ازحد برخی داروها مثل استامینوفن، پنی‌سیلین و برخی قرص‌های ضدبارداری نیز باعث تغییر رنگ سفیدی چشم می‌شود. در ادامه به برخی دیگر از مهم‌ترین دلایل و بیماری‌های ایجادکننده زردی چشم اشاره می‌کنیم.
برخی مشکلات خونی مثل کم‌خونی در ایجاد زردی چشم موثر هستند. اگر اختلالی در تولید گلبول‌های قرمز و هموگلوبین خون وجود داشته باشد، روی میزان تولید و تجمع بیلی‌روبین نیز اثر می‌گذارد.
- مشکلات لوزالمعده
لوزالمعده یا پانکراس آنزیم‌هایی تولید میکند که به هضم و جذب مواد پروتئینی، چربی و کربوهیدرات‌ها کمک میکند. این آنزیم‌ها از طریق مجاری لوزالمعده وارد روده کوچک می‌شوند. اگر این مجاری به دلایل مختلفی مثل سرطان لوزالمعده ملتهب یا مسدود شوند، می‌تواند باعث تجمع بیلی‌روبین در خون شده و زردی چشم و پوست ایجاد شود.
- مشکلات کیسه صفرا
با خوردن غذا و شروع فرایند گوارش، مایعی زردرنگ به‌نام صفرا در کبد تولید و ترشح می‌شود. صفرا از طریق مجاری صفراوی به داخل کیسه صفرا منتقل شده و در آنجا ذخیره می‌شود. این ماده به هضم مواد غذایی به‌ویژه چربی‌ها کمک میکند. در صورت بروز هرگونه مشکل در کیسه صفرا مثل سنگ کیسه صفرا، تومور یا التهاب در این عضو که باعث مسدود شدن مجاری صفراوی شود، باعث ایجاد عارضه زردی چشم و پوست می‌شود.
- بیماری مالاریا
یکی دیگر از دلایل ایجاد زردی چشم و پوست، ابتلا به بیماری مالاریا است. در این بیماری که عموما توسط گزش پشه مالاریا منتقل می‌شود، گلبول‌های قرمز خون از بین می‌روند و همین موضوع باعث کم‌خونی و در نتیجه باعث ایجاد زردی چشم‌ها می‌شود.
زردی چشم و سندرم ژیلبرت
همان‌طور که گفتیم یکی از وظایف کبد، تصفیه و دفع مواد اضافی و مضر بدن است. افرادی که به سندرم ژیلبرت مبتلا هستند معمولا کبدشان به‌صورت ژنتیکی توانایی دفع بیلی‌روبین را ندارد. به همین دلیل سطح این ماده در خون آن‌ها بالا است و موجب زردی چشم‌ها می‌شود. مهم‌ترین دلیل بروز این بیماری، مسائل ژنتیکی است. اما ابتلا به آنفولانزا شدید و کاهش میزان آب بدن نیز در تشدید این بیماری نقش دارند.
زردی چشم و یرقان
یکی دیگر از دلایل ایجاد زردی چشم، بیماری یرقان یا زردی است. این بیماری اغلب در نوزادان مشاهده می‌شود و علت زردی نوزادان معمولا به‌دلیل نارسایی یا رشد ناقص کبد نوزاد است.
زمانی که نوزاد درون شکم مادر است، تجزیه و دفع بیلی‌روبین توسط کبد مادر انجام می‌شود. اما بعد از تولد، این وظیفه به‌عهده کبد نوزاد است و اگر این عضو به‌خوبی رشد نکرده باشد موجب بروز زردی یا یرقان می‌شود. این بیماری معمولا ۲ هفته بعد از تولد نوزاد برطرف می‌شود.
یرقان و زردی چشم در کودکان و بزرگسالان، معمولا به‌دلیل وجود اختلالی در کبد یا مجاری صفراوی ایجاد می‌شود. به‌دلیل مشکل در دفع بیلی‌روبین و تجمع آن در خون این بیماری بروز میکند.
زردی چشم و کرونا
بیماری کرونا به‌دلیل عفونت ویروس کویید-۱۹ ایجاد می‌شود. این ویروس نوعی ویروس تنفسی به شمار می‌رود؛ اما به‌دلیل ناشناخته بودن آن، احتمال تاثیرگذاری آن روی اندام‌های دیگر مثل مغز و کبد نیز وجود دارد. در حال حاضر اطلاعات زیادی در این مورد در دست نیست و نیاز به انجام تحقیق‌های بیشتری است.
همچنین می‌دانیم که ویروس کرونا با آلوده کردن سلول‌های بدن تکثیر شده و باعث بروز عفونت می‌شود. در برخی موارد به‌ویژه افرادی که به بیماری‌های کبدی مبتلا هستند، احتمال آلوده شدن کبد به این ویروس افزایش می‌یابد. درصورتی‌که سلول‌های کبد نیز به کووید-۱۹ آلوده شوند، بروز بیماری‌هایی مثل زردی و نارسایی کبدی بالا می‌رود. در نتیجه با بروز زردی یا یرقان، نشانه‌هایی مثل زردی چشم و پوست هم ممکن است در بیماران کرونایی مشاهده شود.
نشانه های زردی چشم در کودکان و بزرگسالان
مهم‌ترین نشانه زردی چشم در کودکان و بزرگسالان، زرد شدن سفیدی چشم‌ها است. در ادامه به بقیه علائمی که می‌تواند در کنار زردی چشم، نشان‌دهنده وجود بیماری یا اختلالی در بدن باشد اشاره می‌کنیم.
- زرد شدن پوست
- کاهش اشتها
- تغییر رنگ ادرار و مدفوع
- احساس ضعف و خستگی مداوم
- حالت تهوع و مشکلات گوارشی مثل اسهال
- سردرد و سرگیجه
- اختلال در خواب
- مشکلات تنفسی مثل تنگی‌نفس
- خارش پوستی
- دردهای شکمی
- کاهش ناگهانی وزن
- تورم پاها
آیا زردی چشم درمان می‌شود؟
برای درمان زردی چشم ابتدا باید دلیل ایجاد این مشکل توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود. معمولا در اولین قدم آزمایش خون تجویز می‌شود تا میزان بیلی‌روبین خون اندازه گرفته شود. در ادامه متناسب با نوع بیماری فرد، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد. اگر زردی چشم به‌دلیل سنگ کیسه صفرا باشد، معمولا عمل جراحی توصیه می‌شود. درصورتی‌که بیماری یا عفونت کبدی وجود داشته باشد، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
برخی از بیماران که دچار هپاتیت و کبد چرب هستند، باید از خوردن الکل و مصرف دخانیات پرهیز کنند. متناسب با نوع و شدت بیماری ممکن است بیمار در بیمارستان بستری یا در خانه درمان شود. اگر کم‌خونی باعث بروز زردی چشم شود، تزریق خون در کنار دارودرمانی یکی دیگر از راههای درمانی به شمار می‌رود. در بعضی موارد خاص نیز باید پیوند کبد انجام شود.
درمان خانگی زردی چشم
درمان‌های خانگی معمولا یکی از روش‌های مکمل درمان محسوب می‌شوند و باید قبل از انجام آن‌ها حتما با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه به برخی از این روش‌ها که برای درمان زردی چشم کاربرد دارند اشاره می‌کنیم.
- خوردن انگور سبز
- مصرف زنجبیل به همراه آب گرم
- مصرف مایعات به‌ویژه آب
- مصرف روزانه 1 تا 2 لیوان آب گوجه‌فرنگی
- قرار گرفتن زیر نور خورشید
کلام آخر
زردی چشم و پوست از مهم‌ترین و اولین نشانه‌های وجود مشکلات کبدی است. درصورتی‌که در کیسه صفرا، کبد یا پانکراس اختلالی وجود داشته باشد که دفع برخی مواد با مشکل مواجه شود، احتمال بروز زردی چشم و پوست افزایش می‌یابد. معمولا این مشکل به‌دلیل تجمع بیلی‌روبین در خون ایجاد می‌شود. این ماده باید توسط کبد از طریق ادرار دفع شود. اگر این فرایند به‌خوبی انجام نشود، اولین نشانه آن زردی چشم‌ها است.
سوالات متداول
علت زردی چشم در بزرگسالان و کودکان چیست؟
علت اصلی زردی چشم در بزرگسالان و کودکان تجمع بیلی‌روبین در خون است. وجود هرگونه اختلال در کبد و مجاری صفراوی باعث بروز این عارضه می‌شود.
راههای درمان زردی چشم کدام است؟
متناسب با نوع بیماری، راههای درمان این عارضه شامل دارودرمانی، تزریق خون، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و عمل جراحی است. اگر زردی چشم به‌دلیل بیماری یرقان باشد، روند بهبودی به‌خصوص در نوزادان سریع‌تر انجام می‌شود.
آیا کرونا در کودکان و بزرگسالان باعث زردی چشم می‌شود؟
هنوز نمی‌توان در این مورد نظری قطعی داد. اما درصورتی‌که فرد مبتلا به بیماری‌های کبدی باشد، احتمال ایجاد زردی چشم و پوست افزایش می‌یابد. این موضوع نشان‌دهنده آلوده شدن سلول‌های کبدی به ویروس کووید-۱۹ است که در فرایند جذب و دفع بیلی‌روبین اختلال ایجاد کرده است.
روش تشخیص زردی چشم در بزرگسالان و کودکان چگونه است؟
بعد از انجام معاینه بالینی، پزشک متخصص آزمایش خون برای تعیین سطح بیلی‌روبین، تعداد گلبول‌های قرمز خون و وجود انواع هپاتیت تجویز میکند. در برخی موارد برای بررسی‌های بیشتر سونوگرافی شکمی، آندوسکوپی، توموگرافی یا ام‌آرآی (MRI) تجویز می‌شود.
منابع:
medicalnewstoday
webmd
medicinenet
source