گاهی دو کلمه ساده می‌توانند طوفانی از اختلافات  را به نسیمی آرام تبدیل کنند. یاد گرفتن اینکه چگونه با گفتن «بله، اما…» نیازهای خود را بیان کنیم، بدون اینکه طرف مقابل احساس دفاعی یا سرزنش کند، کلید حفظ و تقویت روابط سالم است.

دو کلمه‌ی ساده که می‌توانند در یک رابطه معجزه کنند

به گزارش خط سلامت مردم گاهی کارهایی انجام می‌دهند که ما را آزرده، خشمگین، کلافه یا ناراحت می‌کنند یا از ما خواسته‌هایی دارند که آن‌ها را بیش‌ازحد یا غیرمنطقی می‌دانیم. وقتی اختلاف بالا می‌گیرد، ممکن است به بحث و جدل، دلخوری و حتی تخریب رابطه منجر شود.

اینجاست که می‌توانیم از یک درس قدیمی از فلاسفه‌ی رواقی یونان و روم باستان استفاده کنیم: تمایز بین آنچه در کنترل ماست و آنچه نیست.

این اصل می‌گوید: نمی‌توانیم همه‌چیز را کنترل کنیم، اما می‌توانیم کنترل کنیم چگونه به آن‌ها واکنش نشان می‌دهیم.

حتی مارکوس اورلیوس، امپراتور روم و یکی از معروف‌ترین فلاسفه‌ی رواقی، فهمیده بود که نمی‌تواند دیگران را کنترل کند. او می‌گوید:

وقتی صبح از خواب بیدار می‌شوی، به خودت بگو: امروز با آدم‌هایی سر و کار خواهم داشت که فضول، ناسپاس، متکبر، فریبکار، حسود و بداخلاق‌اند. اینطور هستند چون نمی‌دانند خیر و شر چیست… تو هر چقدر هم ناراحت شوی، آن‌ها باز همان رفتارها را ادامه خواهند داد.

پس نباید تعجب کنیم اگر دیگران مطابق انتظارات ما عمل نمی‌کنند. آن‌ها هم نیازها، خواسته‌ها، دیدگاه‌ها و باورهای خودشان را دارند نه اینکه در مدار خواسته‌های ما بچرخند.

خب پس چه باید کرد وقتی رفتار یا حرفی آزارمان می‌دهد؟

می‌توانیم اجازه دهیم احساسات‌مان بر واکنش‌مان غلبه کنند.

یا اینکه می‌توانیم روشی دیگر را امتحان کنیم که بر پایه‌ی دو کلمه‌ی ساده است:

«بله، اما…»

روش «بله، اما…» چیست؟

این رویکرد، یک روش دوسویه برای ابراز وجود و در عین حال حفظ احترام متقابل است:

بله = تأیید و درک خواسته‌ها و احساسات طرف مقابل

اما = بیان خواسته‌ها، محدودیت‌ها و نیازهای خودتان به شکلی محترمانه

خیلی‌ها وقتی می‌خواهند مخالفت کنند یا «نه» بگویند، مستقیماً وارد بخش «اما» می‌شوند و لیست بلندبالایی از دلایل، انتقادات یا مخالفت‌ها ارائه می‌دهند.

گاهی هم با لحن تند، صدا بالا بردن، یا نادیده گرفتن حرف طرف مقابل شروع می‌کنند که نتیجه‌اش؟ دفاع، دلخوری، یا بحثی بی‌نتیجه.

نکته‌ی طلایی این است:

مهم نیست که اختلاف نظر داریم، مهم این است چطور این اختلاف را بیان می‌کنیم.

مراحل کاربردی روش «بله، اما»:

1. توقف کن

واکنش فوری را کنترل کن. وقتی چیزی آزارت داد، قبل از جواب دادن یک لحظه مکث کن. چون واکنش فوری معمولاً تحت تأثیر عادت یا خشم است، نه تأمل.

2. فکر کن

قبل از پاسخ دادن، فکر کن. مثال: مردی که هنگام کار در خانه، از قطع شدن تمرکزش توسط همسرش عصبانی می‌شود. او اغلب با جمله‌ی:

«نمی‌بینی دارم کار می‌کنم؟»

پاسخ می‌داد که لحنش بی‌احترامی تلقی می‌شد و تنش را بالا می‌برد.

او یاد گرفت که ابتدا احساس همسرش را تأیید کند، حتی اگر موضوع برای خودش مهم نبود.

مثلاً بگوید:

می‌دونم این برات مهمه… می‌شنوم چی می‌گی…

3. پاسخ بده

در ادامه، خواسته‌ خودت را مطرح کن.

مثلاً همان مرد به‌جای پاسخ تند، این‌گونه گفت:

بله، می‌فهمم چی می‌گی و دوست دارم کمک کنم. اما می‌تونیم بذاریم برای بعد از کارم؟ مثلاً ساعت ۵ با هم صحبت کنیم.

این پاسخ سه کار انجام داد:

احساس همسرش را تأیید کرد (بله)

نیاز خودش را بیان کرد (اما)

و راه‌حل مشخص و جایگزین ارائه داد

نکته مهم: وقتی قول زمانی می‌دهی، حتماً به آن عمل کن.

بررسی روان‌شناختی: «بله، اما» و تأثیر آن بر سلامت روان در روابط

۱. «بله، اما» = تکنیک تنظیم هیجانی (Emotional Regulation)

یکی از نشانه‌های سلامت روان بالا، توانایی مدیریت هیجانات در لحظه‌ تنش است.

وقتی از روش «بله، اما» استفاده می‌کنیم، در واقع:

واکنش فوری هیجانی (مثل عصبانیت، پرخاش یا قطع ارتباط) را به پاسخی سنجیده و منطقی تبدیل می‌کنیم.

این مهارت بخشی از «تنظیم هیجانی» است که در درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی (مثل DBT) آموزش داده می‌شود.

بدون این مهارت، افراد معمولاً یا می‌ترکند یا ساکت می‌مانند و هر دو شکل، رابطه را فرسوده می‌کنند.

۲. اعتبار دادن به احساسات دیگران = کاهش حالت دفاعی و تعارض

وقتی شما گفت‌وگو را با «بله» (یا «درکت می‌کنم» / «می‌فهمم برات مهمه») شروع می‌کنی:

طرف مقابل احساس دیده‌شدن و شنیده‌شدن پیدا می‌کند.

این باعث کاهش حالت تدافعی (defensiveness) و باز شدن فضای گفت‌وگو می‌شود.

از نظر سلامت روان، «احساس شنیده شدن» یک نیاز بنیادین در روابط است و نبود آن، باعث ناامیدی عاطفی و حتی واکنش‌های افسرده‌وار می‌شود.

۳. روش «بله، اما» باعث تقویت مرزهای سالم می‌شود

افرادی که از بیان نیازها و نه‌گفتن می‌ترسند (مثلاً به‌خاطر اضطراب طرد یا راضی‌کردن دیگران)، اغلب درگیر روابط فرساینده می‌شوند.

اما «بله، اما» به آن‌ها یاد می‌دهد :

می‌توان هم نیاز طرف مقابل را درک کرد

و هم مرز و اولویت خود را حفظ نمود

این دقیقاً همان چیزی است که در درمان‌های بین‌فردی (IPT) و درمان‌های مبتنی بر دلبستگی، برای ارتقای سلامت روان توصیه می‌شود.

۴. مهارتی مؤثر برای زوج‌هایی با مشکلات ارتباطی

خیلی از زوج‌هایی که به مشاوره مراجعه می‌کنند، نه به‌خاطر مشکلات بزرگ، بلکه به‌خاطر شیوه‌ی نادرست گفت‌وگو به بن‌بست رسیده‌اند.

روش «بله، اما» به‌صورت علمی نشان می‌دهد:

اختلاف، خطرناک نیست؛

بلکه بی‌توجهی به احساسات طرف مقابل، لحن تحقیرآمیز و نشنیدن حرف همدیگر است که رابطه را فرسوده می‌کند.

این روش باعث افزایش همدلی متقابل، کاهش تنش، و تقویت پیوند عاطفی در رابطه می‌شود.

جمع‌بندی روان‌شناختی:

برای ورود به صفحه اینستاگرام کلیک کنید.

تمام مطالب سایت اختصاصی و توسط تحریریه خط سلامت تولید شده است، استفاده با ذکر منبع و لینک دهی بلامانع است