ایسنا: سگ ها با قدرت بویایی فوق العاده ای که دارند می‌توانند بوی بدن انسان را حتی از زیر چندین تن خاک و آوار تشخیص دهند و به همین دلیل می‌توانند برای نجات جان انسان‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
در شرایط حساس مثل زلزله یا جنگ، فقط انسان ها نیستند که به یکدیگر کمک می کنند، بلکه گروهی از حیوانات باهوش مثل سگ ها نیز به کمک انسان ها می آیند تا با استفاده از توانایی بویایی قوی که دارند، جانی را از زیر آوار نجات دهند.
این سگ ها که به سگ های زنده یاب معروفند، آموزش می بینند تا انسان ها را از زیر خروارها خاک و سنگ و چوب هم پیدا کنند و اینگونه نشان می دهند که همیشه به انسان ها وفادارند.
استفاده از سگ‌های زنده‌یاب بخش مهمی از عملیات‌های امدادی به‌ویژه در شرایط بحرانی و جنگی به شمار می‌رود و عملکرد آنها در نجات جان انسان‌ها نقشی انکارناپذیر دارد. در جنگ ۱۲ روزه تحمیلی در کنار هزاران نیروی امدادرسان، ۵۱ قلاده سگ زنده‌یاب آموزش‌دیده از مجموع ۱۱۰ قلاده موجود به‌کارگیری شدند. در این مدت، سگ‌های زنده‌یاب با انجام ۲۴۵ مأموریت تخصصی در ۳۶ مرکز عملیاتی و جست وجو، مجموعاً ۶۸۱ ساعت عملیات نجات انجام دادند. نتیجه این عملیات‌ها یافتن ۱۵ مصدوم زنده و ۱۸۸ شهید از زیر آوارها و مناطق درگیر بود و متأسفانه در جریان این مأموریت‌ها، دو قلاده از سگ‌های زنده‌یاب بر اثر حملات جان باختند.
سیدرضا مومنی که بیش از ۱۸ سال است در جمعیت هلال احمر مشغول کار است و ۵ سالی می شود که ریاست اداره مخصوص «سگ های زنده‌یاب» را بر عهده دارد؛ درباره این مرکز می گوید: «آنست» مخفف آموزش و نگهداری از سگ های تجسس است که از سال ۸۲ این مرکز در هلال احمر تشکیل شد؛ زیرا در زلزله بم بسیاری از این سگ‌ها توانسته بودند مصدومان زیادی را از زیر آوارها پیدا کرده و نجات دهند به همین دلیل اهمیت وجود این سگ‌ها برای مسئولان بیشتر مشخص شد و این مرکز ابتدا در دو استان و سپس در سراسر کشور ایجاد شد.
وی درباره تعداد مراکز آنست ادامه می دهد: در حال حاضر ۳۶ مرکز عملیاتی و ۱۱۰ قلاده سگ داریم. متوسط در هر استان ۲ تا ۳ سگ با مربی وجود دارد؛ اما در استان تهران ما ۵ مرکز فعال داریم که ۱۵ سگ در آن مستقر هستند.
رئیس اداره عملیات و جستجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر اظهار می کند: مربی های این سگ ها، از نجاتگران فعال سازمان امداد و نجات هستند که علاقه‌مند فعالیت با سگ‌ها هستند. این افراد در ابتدا آزمون می دهند و پس از قبولی در این آزمون، حدود ۲ سال آموزش تخصصی فشرده می بینند و بعد از گذراندن این دوره، به آنها سگ تحویل داده می شود و مجددا با سگ ها دوره آموزشی می گذرانند تا آنها را تربیت کنند که این دوره برای هر سگ حدود یک سال و نیم به طول می انجامد و سپس سگ وارد چرخه عملیات می شود.
مومنی گفت که ما در مراکز سگ ها، حدود پنج نژاد مختلف از سگ ها داریم اما اکثرا آنها از نژاد ژرمن شپرد و مالینویز هستند که توانایی انجام عملیات های جستجو را دارند.
مومنی درباره نگهداری از سگ‌ها می‌گوید: ما سگ‌ها را وقتی توله‌های ۲ تا ۳ ماهه هستند خریداری می کنیم. این سگ ها تا وقتی که حدودا یک سال و نیم دارند آموزش می بینند تا وارد چرخه عملیات شوند که هر سگ در یک سال حدود ۴۰۰ میلیون هزینه نگهداری دارد و بعد از آن نیز هر سال این مبالغ برای هر سگ متفاوت است.
وی می افزاید: طول عمر این سگ‌ها حدود ۱۳ تا ۱۴ سال است، اما این سگ‌ها چون دائما تحت آموزش و عملیات هستند، زودتر فرسوده می‌شوند و معمولا تا ۹ سالگی در چرخه عملیات حضور دارند و بعد از آن بازنشسته می شوند.
رئیس اداره عملیات و جستجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر با اشاره به اینکه مراکز جستجو در حال توسعه است، می‌افزاید: ما در گذشته فقط مسئله آنست را در اداره پیگیری می کردیم؛ اما چون مسئله جستجو نیز به کار ما اضافه شده، دو ابزار دیگر مثل پهپاد و دستگاه های زنده‌یاب نیز به اداره ما اضافه شده تا بتوانیم مفقودی ها را نیز با این سه ابزار مکمل پیدا کنیم.
فرشاد بهبودی که ۴۸ سال دارد و بیشتر از نیمی از عمر خود را در سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر گذرانده نیز در گفتگو با ایسنا می گوید: من در ابتدا به عنوان داوطلب وارد سازمان شدم و تا چندین سال نیز در حوزه های امدادی فعالیت می کردم تا اینکه حدود ۱۸ سال پیش، به خاطر علاقه‌ام به حیوانات و اهمیت حضور این سگ‌های زنده‌یاب در عملیات ها، تصمیم گرفتم وارد اداره آنست شوم.
وی ادامه می دهد: این اداره نیز بعد از زلزله منجیل راه اندازی شد؛ زیرا در آن عملیات متوجه شدند حضور سگ‌ها می‌تواند چقدر در پیدا کردن انسان‌هایی که زیر آوار مانده‌اند، مفید باشد به همین جهت از چند سال بعد از زلزله این اداره راه اندازی شد و سگ های مخصوص این کار برای فعالیت در کشور خریداری و نگهداری شدند.
این مربی سگ های زنده یاب درباره نحوه آموزش دیدن اولین مربی‌ها اظهار می‌کند: ما تحت آموزش مربی‌های سگ صلیب سرخ آلمان بودیم و سالی چند بار آنها به تهران می آمدند و برای ما دوره آموزشی برگزار می کردند.
بهبودی ادامه می‌دهد: سگ‌ها به صورت روزانه در ساعت‌های مختلف روز تمرین های خاص خود را انجام می دهند. مثلا پیاده روی، دویدن، اجتماعی کردن سگ، فرمانپذیری دوره های تخصصی و جستجو از جمله تمرینات روزانه سگ‌ها به همراه مربی هایشان است.
این مربی سگ‌های آنست هلال‌احمر با اشاره به اینکه این سگ‌های تجسس با سگ‌های پلیس بسیار تفاوت دارند، تاکید می‌کند که سگ‌های ما آموزش می بینند که با انسان ها مهربان باشند و آنها را اذیت نکنند، یعنی کودکان را گاز نگیرند. در حالیکه مثلا سگ‌های پلیس آموزش می بینند افراد را بگیرند و به دستگیری متهمان کمک می‌کنند، به همین دلیل سگ‌های پلیس خشن هستند، اما سگ های ما اجتماعی هستند.
وی می افزاید: هر مربی، یک سگ دارد که تمام امور مربوط به آموزش، تربیت و نگهداری از سگ بر عهده مربی است و مربی ها در ساعات اداری و در عملیات ها همراه سگ خود هستند.
این مربی سگ های زنده‌یاب ادامه می دهد: هر سگ حدود ۱۰ سال عمر کاری مفید دارد و بعد از آن بازنشسته می شود زیرا به علت کهولت سن دیگر نمی توانند در عملیات ها شرکت کنند. بعد از بازنشستگی نیز یا در مراکز خودمان تا زمانیکه زنده هستند می مانند و یا به اشخاص مورد اعتماد واگذار می شود.
بهبودی می گوید: در صورت مرگ سگ ها نیز، سگ دیگری به مربی واگذار می شود تا مسئولیت آن را بر عهده بگیرد و مجددا آموزش هایش را آغاز کند.
وی می افزاید: این سگ ها به بوی بدن انسان ها حساسند و با روش های مختلف می توانند انسان ها را پیدا کنند. البته به نوع حادثه میزان کارایی سگ ها متفاوت است.
این مربی سگ هلال احمر با بیان اینکه در عملیات های مختلفی مثل ریزش ساختمان پلاسکو، سیل و جنگ ۱۲ روزه با سگش شرکت کرده است، اظهار می کند: در تمام این ۱۲ روز، با سگم «اسکار» در عملیات های مختلف شرکت کردم. مهم ترین عملیات، عملیات حمله به شهر ری بود که تقریبا ۱۵ دقیقه بعد از حمله به محل حادثه رسیدیم. اسکار در همان لحظات اولیه بوی بدن فرد زنده‌ای را احساس کرد و شروع کردن به واق واق کردن که ما هم با دستگاه خاصی که داشتیم مطمئن شدیم که فرد زنده ای زیر آوار است و سریع فرد را زنده پیدا کردیم. در مجموع ۲ سگ حاضر در پایگاه امداد و نجات، ۷ نفر را زنده یا مرده پیدا کردند.
∎