فرادید: در تپه‌ی آرام آوِنتین در رم، یکی از عجیب‌ترین و محبوب‌ترین جاذبه‌های شهر پنهان شده است: یک سوراخ کلید ساده! اما آنچه آنسوی این سوراخ کلید معمولی می‌بینید، چیزیست که آن را به‌شکل شگفت‌آوری خاص کرده است.

این سوراخ کلید بخشی از ویلای «صومعه مالت» است؛ یکی از دو جایگاه رسمی «دسته شوالیه‌های نظامی مالت». این صومعه تاریخی بیش از ۹۰۰ سال قدمت دارد، هرچند ساختمان ویلا در قرن هفدهم ساخته شده است. 

شوالیه‌های مالت در دوران جنگ‌های صلیبی به عنوان دسته‌ای نظامی از راهبان به نام «شوالیه‌های مهمانپذیر» پدید آمدند. هدف اصلی آن‌ها راه‌اندازی بیمارستانی در فلسطین برای مراقبت از زائران و جنگجویان صلیبی بود. 

 وقتی شوالیه‌های مالت صومعه‌ای در رم بنا کردند، ویلایی در تپه آوِنتین به عنوان جایگاهشان به آن‌ها واگذار شد. این مکان از قرون وسطی اهمیت استراتژیک داشته و زمانی در قرن دهم، صومعه‌ای مستحکم از راهبان بندیکتی در آنجا قرار داشته است. این محل وابسته به شوالیه‌های معبد بود و پس از انحلال آن‌ها در سال ۱۳۱۲، به شوالیه‌های مهمانپذیر واگذار شد. 

سال ۱۷۶۵، جیووانی باتیستا پیرانزی ورودی صومعه را بازسازی کرد؛ این تنها اثر معماری بود که این هنرمند در طول حیات خود اجرا کرد. نتیجه‌ی این بازسازی، یک میدان کوچک فوق‌العاده به سبک روکوکو بود که با غنائم جنگی آراسته شده و به افتخارات شوالیه‌های مالت اشاره دارد، جایی که درِ ورودی ویلای صومعه باز می‌شود. 

نگاه کردن از میان سوراخ کلید

اما مشهورترین ویژگی ویلا، یک درب چوبی ساده با سوراخ کلیدی از جنس برنج است که مقابل آن، صف‌های طولانی از گردشگران به چشم می‌خورند.  اگر به آنجا بروید و از درون سوراخ کلید نگاهی بیندازید، با منظره‌ای شگفت‌آور روبرو می‌شوید: نمایی کامل و دقیق از گنبد کلیسای سن‌پیتر که میان درختان باغ ویلا قاب گرفته شده است. 

این سوراخ کلید به شما امکان می‌دهد هم‌زمان سه کشور را ببینید: «دسته شوالیه‌های مالت»، ایتالیا و شهر واتیکان. ویلا نماینده‌ی دسته مالت است، خانه‌ی شوالیه‌ها، در حالی که باقی منظره‌ای که از سوراخ کلید دیده می‌شود، مربوط به ایتالیا است. و گنبد کلیسای سن‌پیتر وابسته به کشور مستقل واتیکان است. نکته‌ی جالب‌تر اینکه دسته شوالیه‌های مالت تنها کشور جهان است که هیچ قلمروی زمینی ندارد. 

این سوراخ کلید مانند یک تاریک‌خانه عمل می‌کند و تصویری فرافکنده از کلیسای دوردست را روی دیواره‌ی داخلی درب به نمایش می‌گذارد. این جلوه مانند یک کارت‌پستال مینیاتوری از گنبد سن‌پیتر است. 

مردمی که صف کشیده‌اند تا از سوراخ کلید نگاه کنند

اما این یک اتفاق تصادفی نیست؛ این سوراخ کلید آگاهانه برای ایجاد یک جلوه‌ی بصری ساخته شده بود، وقتی ویلا اوایل قرن هجدهم با نظارت کاردینال آتوبونی بازسازی می‌شد.  این نما دو مورد از مهم‌ترین نمادهای مسیحیت کاتولیک را در یک قاب به تصویر می‌کشد: کلیسای پاپ در شهر واتیکان و جایگاه شوالیه‌های مالت. روزها، گنبد نقره‌ای کلیسای سن‌پیتر به روشنی دیده می‌شود که بالاتر از تاج سبز درختان قرار گرفته است. شب‌ها، گنبد زیر نورها به رنگ طلایی می‌درخشد. 

نمای منظره از سوراخ کلید

با تغییر فصل‌ها و رنگ برگ درختان، چشم‌اندازی که گنبد را قاب می‌کند هم تغییر می‌کند و این نما همیشه متفاوت و جذاب باقی می‌ماند.  سوراخ کلید این درب، نگاهی نادر به فضایی می‌گشاید که معمولاً به روی عموم بسته است و از زمانی که شوالیه‌های مالت در ویلا مستقر شدند، دسترسی به آن محدود شده است.  این سوراخ کلید به جاذبه‌ای برای گردشگران و علاقه‌مندان به عکاسی تبدیل شده و کارت‌پستال‌هایی با همین نما نیز آنجا به فروش می‌رسد.