چند روز پیش، یک فایل صوتی از گفتگوی یک داروخانه‌دار و یک متخصص پوست و مو توسط یک شهروند افشا و رسانه‌ای شد که فردِ مسئولِ داروخانه، تلفنی به پزشک تذکر می‌دهد که این همه دارو را در یک نسخه نچپاند. چراکه ممکن است برای هردوی آنها تبعات داشته باشد. بعضی از کاربران نیز در صفحات شخصی خود در فضای مجازی در این باره نوشته‌اند که پزشک، تعداد زیادی مکمل برایشان تجویز کرده که می‌توانست به کبد آسیب بزند و از آن گذشته، قیمت بالایی داشت.

پشت پرده ماجرای تجویز مکمل‌ها

متاسفانه مدتی است که تجویز انواع مکمل‌ها توسط برخی پزشکان رایج شده است. درحالی‌که مصرف مکمل برای همه افراد ضرورت ندارد و حتی می‌تواند به کلیه‌ها و کبد فرد آسیب بزند. اما به دلیل معامله‌ای که پزشک، پشت پرده با شرکت‌های تولیدکننده دارو یا داروخانه‌ها کرده، گاهی بیمار ندانسته مجبور می‌شود مکمل‌ها را هم تهیه و مصرف کند. این موضوع هم می‌تواند سلامت بیمار را تهدید کند و هم به دلیل بالا بودن قیمت مکمل‌ها و بیمه نبودن، بار مالی اضافی برای او دارد.

تجارت ناسالمی که منشی‌ها هم در آن سهم دارند!دکتر سید هادی احمدی، دکترای حرفه‌ای داروسازی و عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران درباره معضل تبانی برخی پزشکان با شرکت‌های دارویی و داروخانه‌ها می‌گوید: معضلی که الان وجود دارد، فراتر از این حرف‌ها است و متاسفانه بعضی از شرکت‌های تولیدکننده دارو پشت این قضیه هستند. این شرکت‌ها نرم‌افزارهای نسخه‌نویسی الکترونیک را در اختیار پزشکان قرار می‌دهند و دنبال این هستند که برند شرکت خود را به فروش برسانند. اینها پورسانتی به پزشک می‌دهند و از او می‌خواهند که اقلام داروییِ برند آن شرکت را به هر نحوی به فروش برساند و در این پروسه، پزشک هم بیمار را به داروخانه‌های مورد نظر خودش که آنجا سهم دارد، ارجاع می‌دهد. متاسفانه یک ارتباط ناسالمی بین برخی پزشکان و برخی داروخانه‌ها توسط این شرکت‌های دارویی شکل گرفته که پدیده زشت و خطرناکی است.

دکتر احمدی می‌گوید: تعدادی از شرکت‌های دارویی برای سود بیشتر دارند به سمت تولید مکمل‌ها می‌روند و این، هم یک زنگ خطر برای تولید دارو در کشور است و هم پرداخت از جیب بیمار را افزایش می‌دهد. مثلا فرد برای یک بیماری جزئی پیش پزشک می‌رود و پزشک عمدا و برای سودجویی بیشتر برایش یک سری مکمل می‌نویسد که بعضا اصلا نیازی به مصرف آن نیست و بیمار را به یک داروخانه خاص و از پیش ‌تعیین‌شده ارجاع می‌دهد. این یک تخلف محرز و قابل پیگیری است.

تجارت ناسالمی که راه افتاده است

متاسفانه شرکت‌های دارویی به برخی پزشکان پورسانت‌های آنچنانی می‌دهند و الان یک تجارت ناسالم بین برخی شرکت‌های تولیدکننده مکمل‌ها و برخی پزشکان و حتی منشیان پزشک‌ها راه افتاده است! این را عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران می‌گوید و ادامه می‌دهد: این موضوع هم می‌تواند سلامت بیمار را تهدید کند و هم نظام دارویی کشور را خدشه‌دار می‌کند. چون تولید دارو در کشور دارد به سمت برندهایی می‌رود که اصلا مورد نیاز بیمار نیست.

دکتر احمدی تاکید می‌کند: اصلا نیازی نیست که همه افراد مکمل بخورند، اما شما الان می‌بینید انواع ویتامینC ، انواع منیزیم، انواع مولتی‌ویتامین، انواع کلسیم (تولید شرکت‌های مختلف) و سایر مکمل‌ها در داروخانه‌ها موجود است. این همه تنوع گیج‌کننده است و در هیچ جای دنیا معمول نیست. ولی چون سود دارد و تحت نظارت قیمت دستوری هم نیست، الان خیلی از شرکت‌های تولید دارو به سمت تولید مکمل رفته‌اند.

این پزشک داروساز اضافه می‌کند: مکمل‌ها برخلاف داروهای دیگر از قاعده قیمت‌گذاری بیرون است و قیمت‌های دستوری روی آنها تاثیر ندارد و تحت نظارت خاصی نیست. چون از ارز آزاد تبعیت می‌کند. اغلب شرکت‌های دارویی هم برای این که سرپا بمانند و سود بیشتری هم دریافت کنند، به سمت تولید مکمل‌ها رفته‌اند.

ریشه مشکل کجا است؟

اگر بخواهیم ریشه‌یابی کنیم، رفتار نادرست شرکت‌های دارویی، پزشکان و داروخانه‌ها دلیل دارد و برمی‌گردد به قیمت‌گذاری دستوری داروها که طی سال‌های گذشته اتفاق افتاده است. این را عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران می‌گوید و ادامه می‌دهد: متاسفانه دولت، تعمدا قیمت داروها را پایین نگه می‌دارد و در عمل باعث سرکوب قیمت‌ها شده و طبیعتا این موضوع برای تولیدکننده نمی‌صرفد. مثلا قیمت پماد بتامتازون یک زمان بود ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان، و قیمت تیوپ خالیش ۱۰ هزار تومان بود. یا مثلا پوکه خالی آمپول دگزامتازون ۴۵۰۰ تومان بود و آمپول آماده فروش را ۵ هزار تومان قیمت‌گذاری کرده بودند. خب این قیمت‌گذاری دستوری برای تولیدکننده مقرون به صرفه نیست. البته این رفتار را نمی‌شود توجیه ‌کرد اما همان طور که گفتم، دلیل پشتش هست.

احمدی به عنوان دکترای حرفه‌ای داروسازی می‌گوید: متاسفانه طبابت در کشور ما به تجارت تبدیل شده و این اصلا جالب نیست و یک دلیل دیگرش هم این است که تعرفه پزشکان بسیار پایین است. همین باعث شده که خیلی از پزشکان به جای طبابت و درمان رو آورده‌اند به کارهای زیبایی و دیگر کارها. الان صندلی‌های خیلی از رشته‌های تخصصی مثل کودکان، قلب و … در دانشگاه‌ها خالی است. چون می‌دانند این رشته‌ها آینده‌ای ندارد، تعرفه‌ها پایین است، دستمزدها پایین است.

به گفته عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران موارد یادشده، تبعات تصمیم‌هایی است که در سال‌های گذشته گرفته شده و با وزیر جدید دارد به ریل سابق برمی‌گردد، اما این یک واقعیت است که طی سال‌های گذشته در خیلی از حوزه‌ها آسیب دیده‌ایم.