زائر ۶۳ ساله نیجریه‌ای امینه امسال برای نخستین بار پا به مکه می‌گذارد. در کنار هیجان زیارت، ترس از گم شدن در جمعیت یا گرمای بی‌امان عربستان، نگرانی بزرگی برای اوست اما حالا با برنامه «نسُک» روی گوشی‌اش هم هشدار گرما و ازدحام جمعیت برایش می‌آید و هم مسیر جایگزین.
معاون وزیر حج عربستان عبدالفتاح مشاط می‌گوید: «در حج ۲۰۲۵ با کمک هوش مصنوعی و تحلیل داده‌های آنلاین تجربه‌ای بی‌سابقه از حج را رقم خواهیم زد.»
این تصمیم پس از آن گرفته شد که در حج گذشته، بیش از ۱۳۰۰ زائر در گرمای بالای ۵۰ درجه جان خود را از دست دادند. فاجعه‌ای که فشار افکار عمومی را برای اصلاح ساختار اجرایی حج افزایش داد.
حالا عربستان با اتکا به ابزارهای فناورانه و نصب دوربین‌های هوشمند تراکم جمعیت را رصد می‌کند. وزارت حج عربستان اعلام کرده که «با استفاده از فناوری اجازه تکرار حوادث حج گذشته را نمی‌دهیم».
عربستان در چشم‌انداز ۲۰۳۰ به‌دنبال توریستی کردن مناسک حج با اتکا به فناوری‌های نوین است. رویکردی که نگرانی‌هایی درباره تبدیل حج از یک «فریضه معنوی» به «تجربه‌ای تجملی و طبقاتی» ایجاد کرده است.
مدیر خدمات حج مکه وهب الحاظ می‌گوید که «فناوری ازدحام را کنترل می‌کند و امنیت زائران را بالا می‌برد؛ این یعنی خدمت به حجاج.»
در مقابل مدیر امور اجرایی حجاج اندونزی جایا ساری می‌گوید که «نباید بگذاریم حج به بهانه امنیت به یک عملیات لجستیکی تبدیل شود و معنویت و تجربه روحانی در میان هوش مصنوعی گم شود.»
کارشناسان می‌گویند که آموزش زائران پیش از سفر و مشارکت کشورهای اسلامی در طراحی ابزارهای قابل‌دسترس می‌تواند در تحقق «حج هوشمند» و البته معنوی اثرگذار باشد. همچنین باید استفاده از فناوری‌ها یک امتیاز لوکس نباشد، بلکه حق همه باشد.
∎