سکته مغزی چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

سکته مغزی (Stroke) زمانی رخ می‌دهد که بخشی از مغز، جریان خون کافی را نداشته باشد و این معمولاً به واسطه انسداد شریان یا خون‌ریزی در مغز اتفاق می‌افتد. زمانی که خون به اندازه کافی جریان نداشته باشد، سلول‌های مغز در آن ناحیه به دلیل کمبود اکسیژن، شروع به مردن می‌کنند.

دلایل سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی به علل مختلفی بروز پیدا می‌کند؛ از بیماری‌های مختلف تا سبک زندگی ناسالمی که هر شخص در طولانی‌مدت دنبال می‌کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین دلایل سکته مغزی اشاره می‌کنیم:

فشار خون بالا

فشار خون بالا یکی از مهم‌ترین علل بروز سکته مغزی است. بسیاری از افرادی که دچار این مشکل شده یا علائم سکته مغزی را احساس می‌کنند، فشار خون‌شان بالاتر از حد معمول است.

تنباکو

مصرف سیگار یا مشتقات تنکابو احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهد. نیکوتین موجود در تنباکو فشار خون را بالا می‌برد و دود سیگار نیز باعث تجمع چربی در شریان‌های اصلی می‌شود که روی غلیظ و لخته شدن خون اثرگذار است.

بیماری‌های قلبی

نقش دریچه‌های قلب و همچنین فیبریلاسیون دهلیزی یا ضربان قلب نامنظم، همگی می‌توانند از دلایل سکته مغزی در افراد مسن باشند. جدا از این موضوع، رسوبات چربی در قلب نیز باعث گرفتگی بیش‌تر عروق می‌شود.

دیابت

بیماران دیابتی اغلب فشار خون بالایی دارند و در معرض اضافه وزن هستند؛ دو دلیل که احتمال سکته مغزی را بیش‌تر می‌کند. دیابت به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و احتمال سکته مغزی را به همین واسطه بیش‌تر می‌کند.

اضافه وزن

یکی از مهم‌ترین دلایل سکته مغزی در دهه‌های اخیر، اضافه وزن است. پزشکان معمولاً برای پیش‌گیری از این شرایط، پیشنهاد می‌کنند تا هر شخص پیاده‌روی و ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات را در طول روز انجام دهد تا بتواند وزن خود را در بازه متعادلی حفظ کند.

داروها

مصرف برخی داروها می‌تواند احتمال سکته مغزی را بیش‌تر کند. به عنوان مثال، داروهای رقیق‌کننده خون برای جلوگیری از لخته شدن خون پیشنهاد می‌شوند اما گاهی اوقات می‌توانند احتمال سکته‌مغزی از طریق خون‌ریزی را بیش‌تر کنند.

سن

هر کسی ممکن است در بازه زمانی‌ از زندگی خود دچار سکته مغزی شود، حتی نوزادانی که در رحم مادر هستند. اما به‌طور کلی، با افزایش سن، شانس بروز این مشکل بیش‌تر می‌شود. به عنوان مثال، احتمال بروز سکته مغزی بعد از ۵۵ سالگی تقریباً دو برابر بیش‌تر از دیگر افراد است.

ژنتیک

سکته مغزی به‌عنوان یک بیماری ارثی نیز شناخته می‌شود و ژنتیک تأثیر بسیار زیادی روی آن دارد. ممکن است اقوام‌تان فشار خون بالا یا حتی دیابت داشته باشند که تمامی آن‌ها، به واسطه یک اختلال ژنتیکی ایجاد شوند و جریان خون به مغز را مسدود کنند.

جنسیت

احتمال ابتلا به سکته مغزی در زنان، در مقایسه با مردان هم‌سن خود، کم‌تر است. به همین خاطر، جنسیت می‌تواند روی احتمال بروز سکته مغزی تأثیرگذار باشد.

نژاد

یکی از دلایل سکته مغزی، گروه‌های نژادی است. بیماری سلول داسی شکل، یک بیماری ژنتیکی است که معمولاً در جوامع ساکن مدیترانه، خاورمیانه و آسیا دیده می‌شود؛ بیماری‌ای که می‌تواند جریان خون را مختل کند و احتمال بروز سکته مغزی را افزایش دهد.

نشانه‌های سکته مغزی چیست؟

ناحیه‌های مختلف در مغز، توانایی‌های متفاوتی از بدن کنترل می‌کنند. به همین واسطه، علائم سکته مغزی به ناحیه آسیب‌دیده بستگی دارد. به‌عنوان مثال، سکته مغزی می‌تواند روی ناحیه بروکا تأثیر بذارد؛ قسمتی از مغز که کنترل ماهیچه‌های صورت دهان و صحبت کردن را برعهده دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین نشانه سکته مغزی اشاره می‌کنیم:

• ضعف یا فلج شدن یک‌طرفه بدن
• از دست دادن توانایی صحبت کردن
• صحبت کردن نامرتب
• از دست دادن کنترل ماهیچه‌ای در یک طرف صورت
• از دست دادن حواس پنج‌گانه
• تاری یا دوبینی
• سرگیجه
• حالت تهوع و استفراغ
• سفتی گردن
• بی‌ثباتی عاطفی
• تغییرات شخصیتی
• گیجی
• تشنج
• از دست دادن حافظه
• سردرد
• از حال رفتن
• کما

راه‌های پیشگیری از سکته مغزی چیست؟

روش‌های بسیار زیادی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا احتمال بروز سکته مغزی را کاهش دهید و وضعیت سلامتی‌تان را نیز بهبود ببخشید. در ادامه به برخی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از سکته مغزی اشاره می‌کنیم:

کاهش فشار خون

فشار خون یکی از مهم‌ترین دلایل سکته مغزی است و در صورت عدم کنترل، می‌تواند خطر بروز این مشکل را چند برابر کند. نظارت بر فشار خون با مصرف دارو و تغییر در سبک زندگی، می‌تواند در پیش‌گیری از سکته مغزی اثرگذار باشد.

کاهش وزن

چاقی و همچنین عوارض مرتبط با آن، مثل فشار خون بالا و دیابت، احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهد. به همین خاطر، باید با استفاده از رژیم غذایی و  انجام تمرینات ورزشی،‌شاخص توده بدنی خودتان را از ۲۵ کم‌تر کنید.

قطع مصرف الکل

مصرف مداوم الکل به اشکال مختلفی می‌تواند احتمال بروز سکته مغزی را افزایش دهد. به همین خاطر، باید مصرف الکل و نوشیدنی‌های حاوی الکل را به شکل کامل متوقف کنید.

درمان دیابت

بالا بودن قند خون به مرور زمان، به رگ‌های خونی آسیب می‌رساند و احتمال تشکیل لخته را بیش‌تر می‌کند. در نتیجه با تغییر رژیم غذایی و مصرف مداوم داروها باید سطح قند خون‌تان را کنترل کنید.

ترک سیگار

سیگار تشکیل لخته‌های خون را به روش‌های مختلفی تسریع می‌بخشد و غلظت خون را بیش‌تر می‌کند. ترک سیگار یکی از قدرتمندترین تغییرات در سبک زندگی هر شخصی است که خطر سکته مغزی را به میزان بسیار زیادی کاهش می‌دهد.

عوارض سکته مغزی چیست؟

پس از بروز سکته مغزی، ممکن است با عوارض متفاوتی مواجه شوید که برخی از مهم‌ترین‌شان عبارت‌اند از:

• تورم مغز
• عفونت دستگاه ادراری
• تشنج
• افسردگی بالینی
• انقباض اندام
• انقباض عضلانی
• درد شانه
• فلج شدن
• ترومبوز وریدی عمقی (DVT)

هنگام وقوع سکته مغزی چه اقداماتی انجام دهیم؟

در صورتی که با علائم سکته مغزی مواجه شده‌اید، خودتان یا اطرافیان‌تان باید اقدامات مختلفی را انجام دهند که در ادامه بیش‌تر درباره آن‌ها توضیح می‌دهیم:

۱- با ۱۱۵ تماس بگیرید

سخت‌ترین کاری که اشخاص هنگام مواجه با علائم سکته مغزی باید انجام دهید، تماس با اورژانس است. بعد از تماس می‌توانید بگویید که فکر می‌کنید دچار سکته مغزی شده‌اید و نشانه سکته مغزی را دارید.

۲- زمان دقیق بروز علائم را به یاد داشته باشید

یکی از راه‌هایی که می‌تواند به درمان شما از سوی کادر پزشکی کمک کند، زمان دقیق بروز علائم سکته مغزی است. به همین خاطر، بهتر است بعد از بروز علائم، زمان را به یاد داشته باشید و به اطرافیان‌تان بگویید که دقیقاً چه زمانی علائم را احساس کرده‌اید.

۳- انجام CPR توسط نزدیکان

در برخی موارد  ممکن است نبض و تنفس بیماران پس از بروز علائم سکته مغزی کاهش پیدا کند و حتی بیهوش شوند. در چنین شرایطی بهتر است پیش از رسیدن اورژانس، اطرافیان بیمار با احیای قلبی ریوی آشناییت داشته باشند و فرایند CPR را به خوبی انجام دهند.

سخن پایانی

سکته مغزی به‌عنوان مدلی از حمله قلبی است، با این تفاوت که در مغز اتفاق می‌افتد و می‌تواند تهدید بزرگی برای زندگی هر شخص به‌شمار بیاید. سکته مغزی نیز درست مثل مشتقات حملات به اعضای بدن، به زمان حساس است و تأخیر در انجام مراقبت‌های اولیه می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغز و حتی مرگ شود.

با این حال، به لطف پیشرفت‌های پزشکی و درک بهتر مغز، جهش‌های تکنولوژیکی در تصویربرداری و همچنین داروهای جدید، روش‌های زیادی برای کنترل و بهبود شرایطِ افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، وجود دارد.

جدا از روش‌های درمانی و دارویی، یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از سکته مغزی، کاهش وزن و رعایت یک رژیم غذایی سالم است. متخصصان ما در لیمومی به بهترین شکل ممکن و بدون حذف هیچ گروه غذایی‌ و حتی تمرینات ورزشی خاصی، بهترین رژیم با مواد مغذی فراوان را در اختیارتان قرار می‌دهند تا نه‌تنها وزن ایده‌آلی در بازه زمانی کوتاه داشته باشید، بلکه با توجه به بیماری و مشکلاتی که با آن مواجه‌اید، مواد مغذی لازم را در طول روز دریافت کنید.

برای کسب اطلاعات بیش‌تر، روی این لینک کلیک کنید.

مخاطب عزیز! این مطلب جنبه آموزشی و اطلاعات عمومی دارد. همچنین بر اساس علم روز دنیا نوشته شده است. با این حال اگر مشکل و یا بیماری جسمی دارید، برای اجرای آن فقط با پزشک متخصص مشورت کنید.

منابع:

Medical News Today

WebMD – WebMD

Cleveland Clinic