زخم دردناک در قسمت پایینی مری و در محل اتصال مری به معده را زخم مری می‌گویند. ازوفاژیت یا التهاب مری می‌تواند منجر به زخم در این ناحیه شود. علائم زخم مری شامل درد در هنگام غذا خوردن، سوزش سر دل، سرفه خشک و احساس گیر کردن غذا در گلو می‌شوند. روند درمان زخم مری با داشتن سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب و رعایت دستورالعمل‌های پزشک متخصص سریع‌تر می‌شود.

برای درمان زخم مری به متخصص گوارش مراجعه می‌کنید. پزشک با بررسی علائم و سابقه بیماری شما می‌تواند بهترین روش درمان را پیشنهاد دهد.

برای آشنایی با زخم مری، علت‌ها، علائم و روش‌های درمان مختلف آن، تا انتهای این مطلب از مجله پزشکی و سلامت دکتردکتر با ما همراه باشید. مطالعه این مقاله حدود 8 دقیقه زمان نیاز خواهد داشت.

در انتهای همین مطلب و در بخش کامنت‌ها سوال خود را بپرسید، تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

زخم مری چیست؟

زخم مری (اسوفاژیت یا ازوفاژیت) یک زخم دردناک است که در قسمت پایینی مری ایجاد می‌شود. ازوفاژیت معمولا با درد هنگام بلع، سوزش سر دل و احساس گیر کردن غذا در گلو همراه است. علت‌های ایجاد این زخم شامل عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری، تماس طولانی مدت با اسید معده و سایر عفونت‌ها می‌شود. زخم مری می‌تواند منجر به عوارضی مانند خونریزی و انسداد مری شود و در صورت عدم درمان به موقع، مشکلات جدی‌تری را ایجاد کند.

زخم مری چه علائمی دارد؟

علائم زخم مری می‌تواند در افراد مختلف به‌صورت متفاوتی بروز کند. به‌طورکلی، مهم‌ترین و شایع‌ترین علائم زخم مری که می‌توانند عملکرد مری را دچار مشکل کنند شامل موارد زیر می‌شوند:

• سوءهاضمه و کاهش اشتها
• سرفه خشک
• مشکل در بلع یا بلع دردناک
• احساس گیرکردن غذا در گلو
• حالت تهوع، نفخ و استفراغ
• احساس مزه ترش در دهان
• کاهش وزن
• خونریزی

ارتباط رفلاکس اسید با زخم مری به این صورت است که زخم مری می‌تواند از عوارض ابتلا به رفلاکس معده به صورت طولانی مدت باشد. بنابراین، مهم است که در صورت مشاهده علائم زخم مری حتما به پزشک مراجعه کنید. در اغلب موارد، با تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای مناسب می‌توان رفلاکس معده را کنترل و از پیشرفت آن به زخم مری جلوگیری کرد.

به گزارش مجله پزشکی Healthline،

شایع‌ترین علامت زخم مری درد و سوزش قفسه سینه است. این درد می‌تواند خفیف یا شدید باشد.

سایر علائم زخم مری شامل حالت تهوع، سوء هاضمه، رفلاکس معده، نفخ، استفراغ، کمبود اشتها، درد هنگام بلع، سرفه خشک و طعم ترش دهان می‌شوند. البته ممکن است برخی از افراد هیچ یک از علائم را تجربه نکنند.

علت ابتلا به زخم مری چیست؟

برای پاسخ به سوال زخم مری در اثر چیست، باید عوامل مختلف و موثر در به وجود آمدن آن را بررسی کنیم. مهم‌ترین علل زخم مری شامل موارد زیر می‌شوند:

اسید معده

قرارگیری مداوم مخاط مری در معرض اسید معده، منجر به ایجاد یک فرایند التهابی مزمن می‌شود و خطر بروز ازوفاژیت و درنهایت تشکیل زخم مری را افزایش می‌دهد. این عارضه بیش‌تر در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد اسفنکتر تحتانی مری، فتق هیاتال و بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) مشاهده می‌شود.

زخم مری به علت مصرف برخی داروها

مصرف برخی داروها شامل قرص‌های آهن، پتاسیم، کینیدین، آسپرین، ایبوپروفن، بیس فسفونات‌ها (مانند آلندرونیت) و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند داکسی‌سایکلین و تتراسایکلین) می‌تواند موجب التهاب و ایجاد زخم مری شود. احتمال بروز علائم زخم مری در صورت مصرف نکردن آب کافی همراه دارو یا دراز کشیدن بلافاصله پس از خوردن دارو، به طور چشم‌گیری افزایش پیدا می‌کند.

عفونت

زخم‌های مری معمولا در اثر عواملی مانند رفلاکس اسید معده یا مصرف برخی داروها ایجاد می‌شوند. علائم رفلاکس اسید شامل سوزش سر دل، احساس تلخی در دهان، مشکل در بلع و سرفه خشک می‌شود. عفونت‌ها نیز می‌توانند نقش مهمی در ایجاد این عارضه ایفا کنند. عفونت‌های قارچی ناشی از کاندیدا، عفونت‌های ویروسی مانند هرپس و HPV ازجمله عوامل عفونی ایجاد‌کننده زخم‌ مری هستند.

زخم مری به دلیل مصرف مواد محرک و سوزش‌آور

مصرف مواد خورنده و محرک می‌تواند منجر به ایجاد زخم‌های شدید در مری شود. بلع تصادفی یا عمدی مواد شیمیایی قوی اسیدی یا قلیایی مانند سفیدکننده‌ها و پاک‌کننده‌های صنعتی از جمله شایع‌ترین علت‌های این نوع آسیب است. این مواد به شدت به بافت‌های مری آسیب می‌رسانند و منجر به التهاب، سوزش و درنهایت تشکیل زخم مری می‌شوند.

کودکان به دلیل کنجکاوی طبیعی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی در محیط خانه، بیش‌تر در معرض خطر بلع مواد خورنده هستند. هم‌چنین، بزرگسالانی که دچار اختلالات روانپزشکی نظیر روان‌پریشی، اختلالات خلقی و سوءمصرف مواد هستند، ممکن است در معرض این نوع آسیب قرار گیرند.

جراحی و درمان‌های خاص از دلایل ابتلا به زخم مری

بعضی از روش‌های درمانی مانند جراحی معده، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز می‌توانند به‌عنوان عارضه جانبی، باعث ایجاد زخم مری شوند. این روش‌ها که اغلب برای درمان سرطان‌ یا اختلالات گوارشی به کار می‌روند، ممکن است به طور ناخواسته به بافت‌های سالم مری آسیب برسانند و منجر به التهاب و زخم مری شوند.

چرا زخم مری در بارداری اتفاق می‌افتد؟

زخم مری ممکن است در اثر ازوفاژیت یا التهاب پوشش داخلی مری ایجاد شود. زخم مری در دوران بارداری معمولا به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی ایجاد می‌شود که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:

• رفلاکس اسید معده؛ رفلاکس اسید معده یکی از شایع‌ترین علل بروز زخم مری است. این مشکل در دوران بارداری به دلیل افزایش هورمون‌ها و فشار رحم بر روی معده، بیش‌تر شایع است.
• تغییرات هورمونی؛ در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و افزایش هورمون پروژسترون، می‌تواند منجر به شل شدن اسفنکتر تحتانی مری شود. این مشکل باعث می‌شود که اسید معده به راحتی به مری برگردد و احتمال بروز زخم و التهاب را افزایش می‌دهد.
• فشار رحم؛ با بزرگ شدن رحم در دوران بارداری، فشار بر روی معده و مری افزایش پیدا می‌کند. این فشار می‌تواند باعث بروز رفلاکس و درنهایت زخم مری شود.
• عادات غذایی؛ تغییر در عادات غذایی و مصرف مواد غذایی خاص نیز می‌تواند به بروز زخم مری کمک کند. برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها، مانند غذاهای تند یا اسیدی، می‌توانند علائم رفلاکس را تشدید کنند.

سوزش سر دل، درد قفسه سینه، مشکل در بلع، احساس گرگرفتگی در قفسه سینه و طعم ترش در دهان از علائم زخم مری در بارداری است.

زخم مری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک متخصص برای تشخیص زخم مری ابتدا بیمار را معاینه می‌کند. هم‌چنین، ممکن است برای بررسی بهتر و دقیق‌تر زخم مری نیاز به انجام روش‌های تشخیصی مختلف داشته باشد. ازجمله روش‌های تشخیص زخم مری شامل موارد زیر می‌شوند:

آندوسکوپی

در آندوسکوپی، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام اندوسکوپ که دارای دوربین و منبع نور است، از طریق دهان وارد مری می‌شود. پزشک با استفاده از این دستگاه می‌تواند تصاویر زنده از داخل مری را روی یک مانیتور مشاهده کند و به بررسی ناحیه دچار آسیب بپردازد. در حین انجام این فرآیند، ممکن است برای بررسی وجود عفونت یا تغییرات سلولی، از بیمار نمونه‌برداری (بیوپسی) نیز انجام شود.

تشخیص زخم مری با آزمایش بلع باریم

آزمایش بلع باریم یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی از جمله مری، استفاده می‌شود. در این آزمایش، بیمار مقداری ماده رادیوکنتراست به نام باریم را می‌بلعد. این ماده، مری و سایر قسمت‌های دستگاه گوارش را در تصویربرداری اشعه ایکس برجسته می‌کند. در نتیجه، پزشک می‌تواند هرگونه ناهنجاری مانند زخم، التهاب، تغییر شکل یا انسداد در مری را مشاهده کند.

آندوسکوپی برای تشخیص زخم مری دقیق‌تر و کامل‌تر است؛ اما بلع باریم نیز می‌تواند برای تشخیص اولیه زخم مری مفید باشد. در مواردی که آندوسکوپی امکان‌پذیر نیست، بلع باریم جایگزین مناسبی برای تشخیص مشکلات گوارشی و زخم مری است.

تجویز آزمایش خون برای تشخیص زخم مری

آزمایش خون برای بررسی وجود عفونت‌هایی شامل ویروس هرپس سیمپلکس 1 (HSV-1) و سیتومگالوویروس در مری تجویز می‌شود. علاوه‌براین، در مواردی که زخم مری باعث خونریزی شود، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی کم‌خونی توصیه کند. در زمان مراجعه به متخصص گوارش می‌توانید ضمن بررسی علت زخم مری، پاسخ سوال تخصص گوارش چیست را نیز طی مشاوره با پزشک دریافت کنید.

زخم مری چه عوارضی دارد؟

زخم مری اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی‌تر شود. از مهم‌ترین عوارض زخم مری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی؛ یکی از عوارض شایع زخم مری خونریزی است که می‌تواند خفیف یا شدید باشد و باعث کم‌خونی شود.
• تنگی مری؛ در اثر التهاب مکرر و ترمیم بافت آسیب‌دیده، ممکن است بافت اسکار ایجاد شود و مری تنگ شود. تنگی مری بلع را مشکل می‌کند.
• سوراخ شدن، پارگی یا پرفوراسیون مری؛ در موارد شدید، زخم ممکن است به لایه‌های عمیق‌تر مری نفوذ کند و باعث ایجاد سوراخی در دیواره مری شود. این وضعیت اورژانسی باعث آسیب شدید به بافت مری می‌شود.
• عفونت؛ زخم‌های مری ممکن است مستعد عفونت با باکتری‌ها یا قارچ‌ها باشند.

زخم مری معمولا سرطان‌زا نیست، اما می‌تواند در برخی موارد منجر به تغییرات پیش‌سرطانی در سلول‌های مری شود. زخم مری بدخیم به نام مری بارت شناخته می‌شوند. مری بارت خطر ابتلا به نوع نادری از سرطان مری به نام آدنوکارسینوم مری را افزایش می‌دهد.

زخم مری چگونه درمان می‌شود؟

با توجه به علت و انواع زخم مری روش‌های درمانی مختلفی وجود دارند. این روش‌ها شامل درمان دارویی، درمان جراحی، درمان‌های خانگی، تزریق دارو و طب سنتی است. در ادامه به بررسی هر یک از این روش‌ها می‌پردازیم.

درمان دارویی زخم مری

پزشک متخصص برای درمان زخم مری می‌تواند داروهای زیر را بسته به وضعیت بیمار تجویز کند:

• آنتی‌بیوتیک‌ها؛ برای از بین بردن باکتری هلیکوباکترپیلوری که می‌تواند عامل زخم مری باشد، معمولا آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند.
• آنتی اسیدها؛ این داروها اسید معده را خنثی و به بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کنند. علاوه‌براین، آنتی اسیدها درد زخم مری را نیز کاهش می‌دهند.
• مهارکننده‌های پمپ پروتون؛ این داروها برای کاهش، سرکوب و تنظیم اسید معده موثر واقع می‌شوند.
• مسدودکننده‌های اسید؛ برای کاهش میزان اسید در مری یا دیگر نواحی دچار آسیب در گوارش کاربرد دارند.

داروهای درمان زخم در مری باید مطابق با دوز تعیین‌شده توسط پزشک متخصص مصرف شوند.

درمان زخم مری با تزریق دارو

اگر زخم مری با خونریزی همراه باشد، پزشک می‌تواند آن را در طول فرایند آندوسکوپی متوقف کند. این کار با تزریق دارو در ناحیه مورد نظر در مری یا اعمال گرما در این ناحیه انجام می‌شود.

جراحی زخم مری

در شرایطی که رفلاکس معده شدید است و استفاده از سایر روش‌های درمانی زخم مری نیز موثر واقع نشده باشد، معمولا روش جراحی توسط پزشک توصیه می‌شود. در روش جراحی، با ایجاد تغییرات ساختاری از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری می‌شود. انجام جراحی برای درمان زخم مری، اثرگذاری بیش‌تر و سریع‌تری نسبت به بقیه روش‌های درمانی دارد.

روش‌های درمان خانگی زخم مری

برای درمان زخم مری، علاوه بر مصرف دارو باید سبک زندگی سالم و تغذیه مناسبی نیز داشته باشید. با ایجاد تغییرات زیر در سبک زندگی‌تان می‌توانید به فرایند بهبود زخم مری سرعت دهید:

• استرس را با انجام ورزش‌های منظم مانند یوگا کاهش دهید.
• به اندازه کافی بخوابید.
• تعداد وعده‌های یک روز خود را افزایش و میزان مصرف غذا در هر وعده را کاهش دهید.
• غذا را خوب بجوید.
• بعد از خوردن غذا، آدامس بجوید. افزایش بزاق باعث دور نگه‌داشتن اسید از مری می‌شود.
• تا حداقل 2 ساعت بعد از مصرف غذا دراز نکشید.
• مصرف آب و مایعات را افزایش دهید.
• در صورت اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید.
• موقع خوابیدن، بالش خود را طوری تنظیم کنید که دچار رفلاکس نشوید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ که باعث فشار آوردن به گوارش و مری می‌شوند، اجتناب کنید.

تاثیر و نقش سبک زندگی در درمان زخم مری به اندازه روش‌های پزشکی و شاید حتی مهم‌تر از آن است.

درمان زخم مری در طب سنتی

طب سنتی نیز روش‌های مختلفی برای درمان زخم مری دارد که می‌تواند در کنار روش‌های پزشکی و دارویی به کنترل بیماری کمک کند. مهم‌ترین مواد غذایی شناخته شده در طب سنتی برای درمان زخم مری در جدول زیر آمده است:

فراموش نکنید که درمان‌های طب سنتی زخم مری را با مشورت پزشک خود انجام دهید.

طول درمان زخم مری چقدر است؟

طول درمان زخم مری به عوامل مختلفی وابسته است. از جمله این عوامل می‌توان به شدت زخم مری، علت آن و شرایط و سبک زندگی بیمار اشاره کرد. زخم‌های کوچک و سطحی معمولا سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند، درحالی‌که زخم‌های عمیق و گسترده ممکن است به زمان بیش‌تری برای درمان نیاز داشته باشند. علت ایجاد زخم مری شامل رفلاکس اسید معده، عفونت یا مصرف داروها نیز بر طول درمان این بیماری تاثیرگذار است. علاوه‌براین، عواملی مانند رژیم غذایی، مصرف سیگار و الکل و استرس می‌توانند بر روند بهبود زخم مری تاثیر داشته باشند.

به طور کلی و با در نظر گرفتن همه عوامل، زخم مری در اغلب موارد می‌تواند در فاصله زمانی بین 4 تا 12 هفته بهبود پیدا کند. رعایت دستورالعمل‌های پزشک و تغییر عادت‌های غلط می‌تواند باعث بهبود سریع‌تر علائم زخم مری شود.

رژیم غذایی مبتلایان به زخم مری باید شامل چه مواد غذایی باشد؟

رژیم غذایی برای زخم مری یکی از مهم‌ترین عوامل در درمان و بهبود این بیماری است. این رژیم به کاهش تحریک مری، تسهیل روند بهبود زخم و پیشگیری از بدتر شدن بیماری کمک می‌کند. غذاهای مفید زیر برای افراد مبتلا به زخم مری مناسب است:

• میوه و سبزیجات؛ سبزیجات برگ‌دار، سبزیجات قرمز روشن و نارنجی، کلم بروکلی، گل کلم و کلم‌پیچ سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها است. این مواد غذایی به سلامت بدن و بهبود بیماری کمک می‌کنند. بهتر است در دوره ریکاوری و درمان زخم مری، مصرف سبزیجات خام را کاهش دهید. هضم سبزیجات خام برای گوارش دشوارتر است. میوه‌ها شامل موز تازه و رسیده، زردآلو، هلو و گلابی رسیده برای زخم مری مفید هستند.
• گوشت قرمز؛ گوشت قرمز خوب پخته شده برای زخم مری مفید است.
• لبنیات کم‌چرب و تخمیرشده؛ محصولات شیر شامل کفیر و ماست که دارای پروبیوتیک و پروتئین هستند، از گزینه‌های مناسب برای زخم مری به شما می‌روند.
• نان و غلات؛ نان و غلات سبوس‌دار شامل جو و کینوا سرشار از فیبر هستند و هضم آسانی در گوارش دارند.
• گیاهان و ادویه‌ها؛ استفاده از گیاهان و ادویه‌های ملایم در بیماران مبتلا به زخم مری مانعی ندارد. بهترین ادویه‌ها با خواص آنتی‌باکتریال و ضد‌التهاب شامل دارچین و زنجبیل می‌شوند.

برای اضافه کردن طعم شیرینی به غذاها و مواد غذایی، تا جایی که ممکن است عسل را جایگزین شکر کنید.

افراد مبتلا به زخم مری چه غذاهایی نباید مصرف کنند؟

در صورتی که مبتلا به زخم مری هستید، باید از مصرف برخی مواد غذایی حداقل تا کاهش علائم و بهبود بیماری پرهیز کنید. مصرف غذاهای ممنوعه، طول دوره درمان زخم مری را طولانی‌تر و سخت‌تر می‌کند. ازجمله این مواد غذایی محرک و مضر برای زخم مری می‌توان به موارد ارائه شده در جدول زیر اشاره کرد:

پرهیز از مصرف این مواد غذایی در طول درمان ازوفاژیت می‌تواند به تسریع روند بهبود کمک کند. فراموش نکنید که مصرف داروهای پزشکی به تنهایی در درمان زخم مری کافی نیست.

برای درمان زخم مری باید به چه دکتری باید مراجعه کرد؟

برای درمان زخم مری باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. پزشک متخصص با بررسی علائم و در صورت نیاز تجویز روش‌های تشخیصی مانند آندوسکوپی، می‌تواند روش درمانی موثر را پیشنهاد دهد. درمان ازوفاژیت با ترکیبی از درمان دارویی و دیگر روش‌‎های تجویز شده توسط پزشک، سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب امکان‌پذیر است. بروز علائم زخم مری شامل سوءهاضمه و کاهش اشتها، سرفه خشک، مشکل در بلع یا بلع دردناک و احساس گیرکردن غذا در گلو می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌شود در صورت ادامه‎‌دار بودن هر یک از علائم به پزشک متخصص مراجعه کنید. تشخیص و درمان به موقع زخم مری، می‌تواند از ابتلا به دیگر بیماری‌های مری و مشکلات جدی جلوگیری کند.

برای ثبت نوبت بهترین متخصص گوارش در شهر خودتان، می‌توانید به پلتفرم آنلاین و پزشکی دکتردکتر مراجعه کنید.

منابع:

healthline.com

saintlukeskc.org

medicalnewstoday.com

goodrx.com

سوالات متداول زخم مری