درمیان روش‌های رفع چین و چروک، بوتاکس شهرت زیادی دارد. بوتاکس دارویی است که پزشکان برای بهبود عوارض بالارفتن سن روی پوست استفاده می‌کنند. در کنار موارد زیبایی، نباید از کاربردهای درمانی بوتاکس هم غافل شویم. بوتاکس نام تجاری سمی است که توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم (bacterium Clostridium botulinum) ساخته می‌شود. برندهای دیگری هم با نام‌های گوناگون وجود دارد. بوتاکس اصطلاحی است که بیشتر می‌شنوید، چون اولین سم بوتولینوم تزریقی بوده است.

در این مقاله از مجله سلامت و پشکی دکتردکتر، درباره مزایای بوتاکس و هزینه تزریق بوتاکس در یسال 1403 می‌خوانید. با کاربردهای آن مانند کاهش چین و چروک صورت هم آشنا می‌شوید خواهید خواند که بوتاکس چیست. این راهکار درمانی در زمینه درمان تعریق زیاد زیر بغل و رفع سردردهای میگرنی هم کاربرد دارد. از مراقبت‌های قبل از بوتاکس و بعد از آن هم برایتان خواهیم گفت. مطالعه مطلب به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.

محتوای پزشکی این مطلب توسط دکتر مژده خالدی متخصص پوست، مو و زیبایی مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.

اگر سوالی دارید، می‌توانید در انتهای این مطلب و در بخش نظرات مطرح کنید تا پزشک پاسخ دهد.

بوتاکس چیست؟

بوتاکس نوعی داروی تزریقی است که وارد عضلات زیر پوست می‌شود و چین و چروک‌ها را از بین می‌برد. ماده‌ای که در این کار تزریق می‌شود، سم بوتولینوم است. این سم از باکتری کلستریدیوم (Clostridium) به‌دست می‌آید.

به‌نقل از سازمان ملی سلامت انگلستان (NHS) ،

تزریق سم بوتولینوم، مانند بوتاکس، ماهیچه‌های صورت را شل می‌کند تا خطوط و چین و چروک‌هایی مانند چروک‌های پاکلاغی و خطوط اخم را صاف کند. این روند دائمی نیست و معمولاً حدود ۳ یا ۴ ماه طول می‌کشد.

از این روش برای درمان وضعیت‌های پزشکی مختلف دیگری هم استفاده می‌شود. به‌عبارت دقیق‌تر، در کنار کاربردهای زیبایی برای درمان هم مفید است.

نحوه عملکرد بوتاکس 

علت اصلی چین و چروک‌های روی صورت و پیشانی، حرکت عضلات و انقباض آن‌ها است. اگر بتوانیم با تزریق ماده‌ای خارجی مانع از این حرکت عضلات شویم، چروک‌های روی پوست از بین ‌می‌روند. با تزریق بوتاکس توسط دکتر پوست به بخشی از صورت یا بدن، عملکرد عصب‌های آن ناحیه برای مدتی از کار می‌افتد و حرکت عضلات متوقف می‌شود. پس برای مدتی که عضلات فلج باشند، چروکی وجود نخواهد داشت.

تزریق بوتاکس چه کاربردی دارد؟

سم بوتولینوم مورد استفاده در بوتاکس تزریقی، در ابتدا برای کاربرد‌های درمانی استفاده می‌شد. اما در سال ۱۹۸۰ میلادی بود که پزشکی کانادایی متوجه کاربرد و نقش آن در زیبایی شد. او به طور کاملاً اتفاقی متوجه از بین‌رفتن خطوط اخم در بیمارانی شد که تزریق بوتاکس را برای موارد درمانی انجام داده بودند. از آن پس، بوتاکس تبدیل به روشی کاربردی برای زیبایی و حذف چروک پوست هم شد. از کاربردهای دیگر این روش در ادامه می‌خوانید:

درمان افتادگی موجود در گوشه‌های لب و نوک بینی هم با تزریق بوتاکس صورت می‌گیرد.

درمان تعریق بیش از حد

یکی از کاربرد‌های مهم بوتاکس درمان تعریق بیش از اندازه است. سازمان غذا و دارو (FDA)، تزریق بوتاکس را برای افرادی با تعریق زیاد در ناحیه زیر بغل تأیید کرده است. البته از این خاصیت بوتاکس نه تنها برای زیر بغل، بلکه برای کاهش تعریق در نواحی دیگر بدن مانند دست‌ها، پا‌ها و صورت هم کاربرد دارد. ترکیبات بوتاکس مانع از آزادشدن انتقال‌دهنده‌ عصبی استیل کولین (Acetylcholine) می‌شود. این انتقال دهنده‌های عصبی با غدد عرق در ارتباط هستند. در فرد مبتلا به هایپرهیدروزیس (Hyperhidrosis) یا همان تعریق غیرعادی، اعصاب سیگنال‌دهنده به غدد عرق بیش‌فعال هستند. بوتاکس زیر بغل هم با فلج‌کردن این اعصاب بیش‌فعال، مانع از عرق‌کردن در آن ناحیه خاص می‌شود.

انقباضات عضلانی

بوتاکس می‌تواند نقش تسکین‌دهنده و کاهش درد برای عضلات سفت و اسپاسم را داشته باشد. سم بوتولینوم موجود در آن، یکی از اجزای اصلی توانبخشی عصبی در اسپاستیسیتی (Spasticity) یعنی سفتی ماهیچه‌ها پس از فلج یا سکته مغزی است.

درمان میگرن مزمن

بدن فرد مبتلا به میگرن، مولکول و موادی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی را آزاد می‌کند. این‌ها با ایجاد درد در بدن ارتباطاتی دارند. تزریق بوتاکس باعث قطع‌شدن مسیر انتقال درد بین مغز (به عنوان سیستم عصبی مرکزی) و اعصابی است که به نخاع منتهی می‌شوند. یعنی سم بوتولینوم باعث ایجاد تداخل در نقطه‌ای می‌شود که اعصاب و ماهیچه‌ها به هم می‌رسند. این اختلال در انتقال عصبی مرتبط با درد، باعث درمان میگرن می‌شود.

دیستونی گردن

استیل کولین همان انتقال‌دهنده عصبی است که ارتباط بین اعصاب را با سایر قسمت‌های بدن برقرار می‌کند. تزریق بوتاکس مانع از ترشح آن می‌شود و در نتیجه، اعصاب نمی‌تواند پیام انقباض را به ماهیچه‌ها بفرستد. پس انقباضات عضلانی توسط اعصاب انجام نمی‌شود و دیستونی گردن یا انقباض غیرارادی عضلات گردن رخ نمی‌دهد. این روش درمانی کاملاً مقطعی است و پس از مدتی، دوباره استیل کولین آزاد می‌شود.

رفع بی‌اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که دارای مثانه بیش‌فعال هستند. از روش تزریق بوتاکس زمانی استفاده می‌شود که روش‌های درمانی دیگر همچون دارو و ورزش کارساز نباشند.

چه کسانی می‌توانند بوتاکس تزریق کنند؟

اغلب مردم بر این باورند که تزریق بوتاکس برای رفع چین و چروک‌های عمیق دوران پیری و میانسالی است. بعضی هم فکر می‌کنند که بوتاکس فقط برای به زنان است. همه این‌ها اشتباه است. علاوه بر این موارد، تزریق بوتاکس مانع از عمیق‌شدن چین و چروک صورت می‌شود و نقش بازدارنده دارد. پس فارغ از بحث سن و جنسیت، حتی برای چروک‌های ریز صورت خود هم می‌توانید به دکتر پوست و مو مراجعه کنید. با مطالعه مطلب تخصص پوست و مو چیست ، می‌توانید اطلاعاتی خوب و موثق از وظایف پزشکان این حوزه، به دست بیاورید.

تزریق بوتاکس برای چه کسانی ممنوع است؟

تزریق بوتاکس روشی درمانی یا پرطرفدار برای زیبایی است، اما استفاده از آن برای برخی افراد ممنوع اعلام می‌شود. یعنی افرادی که شرایطی مشابه با موارد زیر را دارند، اجازه تزریق بوتاکس در پیشانی، گردن، صورت یا دیگر نواحی بدن را نخواهند داشت:

• مادرانی که در دوره بارداری یا شیردهی هستند
• اشخاصی که سابقه بیماری‌های التهابی و عفونی در ناحیه مورد تزریق را دارند
• افرادی که دارو‌های روان‌کننده مصرف می‌کنند یا مشکل انعقاد خون دارند
• کسانی که دارای سیستم بدنی ضعیف هستند یا عفونت شدید دارند
• افرادی که سابقه مشکلات قلبی و عروقی دارند
• اشخاصی که در کمتر از دو هفته قبل، واکسن بیماری‌های مختلف را دریافت کرده‌اند
• افرادی که دچار اختلال در سیستم عصبی و عضلانی (مانند بیماران‌ام اس)هستند

بهترین سن برای تزریق بوتاکس 

تحقیقات نشان داده که تأثیر سم بوتولینوم در افراد جوان بالای ۲۵ سال با چین‌های خفیف، به مراتب بیشتر از یک فرد میانسال با چروک‌های عمیق است. بااین‌حال، افراد با سن کمتر از ۱۸ سال و بیشتر از ۸۰ سال می‌توانند بوتاکس تزریق کنند. وضعیت سلامت و پوست افراد با هم متفاوت است و نمی‌توانیم درباره بهترین سن تزریق اظهارنظری قطعی داشته باشیم.

بوتاکس در کدام قسمت‌های بدن تزریق می‌شود؟

انتخاب محل تزریق بوتاکس، بستگی به هدف شما از انجام آن دارد. اغلب افراد بوتاکس را با هدف رفع چین و چروک موجود در پیشانی، چروک اطراف چشم یا بین دو ابرو انجام می‌دهند. اما شرایط برای استفاده درمانی فرق می‌کند. مثلاً شاید فردی مجبور باشد تا برای رفع تنبلی چشم، آن را به مردمک یا اطراف چشم خود تزریق کند. فردی درگیر با مشکلات ادرار، مجبور به تزریق آن به مثانه می‌شود. در ادامه، نواحی از بدن که می‌توان به آن‌ها بوتاکس تزریق کرد را به تفکیک، بررسی خواهیم کرد:

بوتاکس بینی

هنگامی که چیزی می‌خوریم یا بو می‌کنیم خطوطی روی بینی ظاهر می‌شوند. بوتاکس‌درمانی در هر دو طرف بینی می‌تواند ظاهر این چروک بینی را کاهش دهد. بسیار مهم است که پزشکی باتجربه تزریق را انجام دهد، چون ممکن است لبخند تحت تأثیر این تزریق نادرست قرار بگیرد.

بوتاکس زیر بغل

گاهی افراد از تعریق بیش از حد زیر بغل شکایت می‌کنند. بوتاکس زیر بغل تا ۶ ماه می‌تواند تعریق آن را کاهش دهد یا به طور کامل متوقف کند. با این روش درمانی دیگر نباید از خیس شدن زیربغل خود خجالت بکشید. این موضوع باعث افزایش اعتماد به نفس و تأثیر مثبت در زندگی اجتماعی خواهد شد.

بوتاکس واژن

بوتاکس واژن با دیگر نواحی بدن تفاوتی ندارد و اگر به درستی انجام شود، عوارض زیادی نخواهد داشت. بوتاکس بیکینی موفق‌ترین روش‌های جوان‌سازی و ترمیم این ناحیه از بدن است. بوتاکس واژن فقط برای زیبایی تزریق نمی‌شود، بلکه کاربرد درمانی، پزشکی و بهداشتی نیز دارد.

از فواید بوتاکس واژن می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• حجیم و سفت‌کردن واژن
•  درمان بی‌اختیاری ادرار
• جوانسازی واژن
• بهبود روابط زناشویی

با این تزریق، انعطاف‌پذیری واژن هم بیشتر می‌شود.

بوتاکس صورت

با گسترش استفاده از بوتاکس، موارد استفاده از آن نیز بیشتر شده و در نواحی مختلف صورت می‌توان از آن استفاده کرد. از نواحی بوتاکس صورت می‌توان به بوتاکس زیر چشم، بین ابرو‌ها، چروک لب‌ها و چانه اشاره کرد.

بوتاکس پیشانی

با افزایش سن، چروک پیشانی افراد آشکارتر می‌شوند. در واقع چین و چروک پیشانی در این ناحیه به چهره و پوست ظاهر پیری می‌دهد. چین و چروک پیشانی افقی بیشتر به علت پیری ژنتیکی است. آسیب آفتاب یا سیگار کشیدن نیز می‌توانند به ایجاد چین و چروک‌های عمیق‌تر و منجر شوند. تزریق بوتاکس در پیشانی تا حدودی می‌تواند اثر آن‌ها را کاهش دهد، اما خطوط را به طور کامل از بین نمی‌برد.

بوتاکس پلک

تزریق مواد بوتاکس برای درمان افتادگی پلک زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که عضلات پلک شل و حتی بینایی فرد دچار اختلال شده است. معمولاً مدت زمان ماندگاری و تأثیر بوتاکس پلک روی افراد مختلف، متفاوت است و از چند هفته تا ماه متغیر خواهد بود. تزریق معمولاً درمانی دوره‌ای است که شامل چندین مرحله تزریق سم بوتولینوم برای استحکام و لیفت پلک انجام می‌شود. بوتاکس پلک از حساس‌ترین نقاط صورت است که باید توسط پزشکان متخصص و کاربلد انجام شود‌.

تزریق بوتاکس چه مزایایی دارد؟

شاید برای شما هم سؤال باشد که چرا تزریق بوتاکس با هدف درمانی یا زیبایی، تا به این اندازه در دنیا طرفدار پیدا کرده است؟ دلیل این موضوع به خاطر فوایدی است که تزریق بوتاکس نسبت به روش‌های دیگر دارد. مهم‌ترین فواید بوتاکس عبارتند از:

• ساده‌بودن مراقبت‌های لازم پس از انجام عمل بوتاکس
• پایین‌بودن قیمت بوتاکس نسبت به روش‌های جراحی زیبایی
• کوتاه بودن دوره نقاهت تزریق بوتاکس در مقایسه با عمل جراحی
• کمتر بودن درد تزریق بوتاکس در مقایسه با دیگر روش‌های زیبایی
• غیرتهاجمی بودن روش بوتاکس و نداشتن خطرات روش‌هایی مانند کشیدن پوست

ماندگاری نسبتاً طولانی نتایج و قابل مشاهده بودن اثرات بوتاکس بعد از تزریق هم از جذابیت‌های آن هستند.

تزریق بوتاکس چه معایب و عوارضی دارد؟

سم بوتولینوم مورد استفاده در این روش سمی و کشنده است و استفاده نادرست از آن، باعث بروز صدمات جبران‌ناپذیر و حتی مرگ افراد خواهد شد. البته احتمال رخ دادن این‌ها بسیار پایین است. در ادامه از عوارض رایج‌تر و خطرات بوتاکس برایتان می‌گوییم. پیش از آن، به عوارض محتمل کلی تزریق این ماده هم اشاره داریم:

• ضعف عضلات
• بی‌حسی صورت
• دفع غیرارادی ادرار
• افتادگی پلک و ابرو
• بروز مشکل در بلع و تکلم
• عمیق‌شدن خطوط بوتاکس‌شده
• بروز مشکلات تنفسی و بینایی

افتادگی لب‌ها و شل‌شدن پلک هم از عوارض محتمل تزریق بوتاکس است. عوارض بوتاکس بعد از چند سال معمولاً باقی نمی‌ماند. البته همه‌چیز بستگی به شرایط فرد و عارضه‌های ایجادشده دارد.

قرمزی

یکی از ساده‌ترین و طبیعی‌ترین عوارض بوتاکس، قرمزشدن محل تزریق است. این عارضه غیر قابل اجتناب است و در حالت معمولی پس از گذشت چند ساعت رفع می‌شود. البته برای کاهش قرمزی می‌توان از کمپرس آب سرد استفاده کرد. بوتاکس دائمی نیست و عوارض آن هم همین‌طور.

واکنش کولینرژیک

در مواردی بسیار نادر، فرد پس از تزریق بوتاکس دچار واکنش‌های کولینرژیک (Cholinergic) می‌شود. این واکنش‌ها خود را به صورت خشکی چشم یا دهان بروز می‌دهند. استفاده از قطره اشک مصنوعی، روشی ساده برای رفع آن است.

درد

احساس کمی درد در حین تزریق و پس از آن، ساده‌ترین عارضه احتمالیر است. البته اغلب افراد تحمل درد خفیف حین تزریق بوتاکس را دارند. اگر آستانه تحمل درد شما بسیار کم است، باید با دکتر تزریق بوتاکس خود مشورت کنید و از او بخواهید تا از دارو‌های بی‌حسی موضعی استفاده کند.

کبودی

ایجاد لکه‌های کبود در محل تزریق هم از عوارض بوتاکس در برخی افراد است. دلیل اصلی این عارضه شایع، مهارت‌نداشتن پزشک متخصص و آسیب‌رساندن به عروق خونی است. البته با فشار دادن محل مورد نظر توسط پزشک و تزریق بوتاکس در حالت نشسته، تا حدودی از بروز این مشکل جلوگیری می‌شود.

قبل از تزریق بوتاکس باید چه مراقبت‌هایی انجام داد؟

اولین کاری که قبل از تزریق بوتاکس باید انجام داد، انتخاب دکتری متبحر و باتجربه است. اگر پزشک شما مهارت لازم را داشته باشد، دچار عوارض سطحی و ابتدایی هم نخواهید شد. مراقبت‌های دیگر هم شامل این موارد هستند:

• انتخاب پزشک مناسب برای تزریق بوتاکس، یکی از مهم‌ترین اقدامات قبل از تزریق است.
• باید با دکتر پوست مشورت کنید و مصرف دارو‌های روان‌کننده خون را ۵ روز قبل از تزریق قطع کنید.
• حداقل ۲۴ ساعت قبل از تزریق بوتاکس، مصرف الکل را کنار بگذارید.
• پاک‌کردن هر نوع مواد آرایشی از پوست، آخرین کاری است که باید قبل از بوتاکس انجام دهید.

تمام فرآیند تزریق بوتاکس حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و اثرات آن بلافاصله پس از تزریق قابل مشاهده است. گاهی اوقات سم بوتولینوم برای اثرگذاری کامل، به ۳ تا۱۰ روز زمان نیاز دارد.

مراقبت‌های بعد از بوتاکس شامل چه مواردی می‌شود؟

مراقبت بعد از بوتاکس ضروری است. از بوتاکس تا ۵ ساعت نیابد سرتان را پایین بیندازید و دراز بکشید. تا ۴۸ ساعت هم استحمام نکنید و ورزش‌های تند و پیاده‌روی انجام ندهید. یادتان باشد که نباید به صورتتان آب بخورد. میزان اثرگذاری بوتاکس، بستگی به مراقبت‌های پس از تزریق دارد که شامل موارد زیر هستند:

• تا ۲۴ ساعت پس از تزریق به جکوزی یا سونا نروید.
• تا ۳ روز پس از تزریق، از انجام ورزش‌های سنگین خودداری کنید.
• حداقل تا ۵ ساعت پس از تزریق، به ناحیه بوتاکس شده آب نزنید.
  تا ۵ ساعت از انجام بوتاکس، سر خود را خم نکرده و دراز نکشید.
• در روز اول بعد از انجام بوتاکس، نباید از عینک آفتابی استفاده کنید.
• تا ۳ روز پس از انجام بوتاکس، از بالش بلند هنگام خواب استفاده کنید.
  قبل از مصرف دارو‌های مسکن برای رفع سردرد، با پزشک مشورت کنید.
• حداقل تا یک روز پس از تزریق بوتاکس، آرایش نکرده و محل مورد نظر را ماساژ ندهید.

قراردادن کمپرس آب سرد بر روی محل بوتاکس شده و در ساعات اولیه پس از تزریق، لازم است.

کدام یک از برندهای بوتاکس معتبر هستند؟

ماده اصلی قابل تزریق در بوتاکس، سم بوتولینوم است که با عنوان و نام‌های تجاری مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شود. البته تمامی این برند‌ها کارایی یکسانی دارند، اما تفاوت اصلی در کیفیت هر کدام با دیگری است. این موارد، از بهترین برندهای بوتاکس هستند:

• میوبلاک
• درماتوکس
• دیسپورت
• زئومین
• بوتولاکس
• کنیتوکس
• دیستون
• مسپورت
• نورونوکس
• بوتولاکس
• ویستابل

پیش از انجام بوتاکس حتماً به بهترین پزشکان مراجعه کنید. آن‌ها از مواد و روش‌های نوین و معتبر کمک می‌گیرند.

مدت زمان ماندگاری بوتاکس چقدر است؟

چه کسانی دچار مقاومت نسبت به بوتاکس می‌شوند؟

گاهی اوقات، ممکن است برخی از افراد در برابر تزریق بوتاکس واکنش نشان بدند و و بدن آن‌ها نسبت به بوتاکس، ایمن شود. در گذشته تصور می‌کردند علت این اتفاق، تزریق نامناسب یا کم بوتاکس است. طبق تحقیقات انجام شده، برخی از چین و چروک‌ها با بوتاکس سازگار نیستند و باعث ایمنی فرد نسبت به سم بوتولینوم می‌شود. پس برای رفع خطوط، باید از روش‌های درمانی دیگر مانند پرکردن با فیلر استفاده کرد.

هزینه تزریق بوتاکس در سال 1403 چقدر است؟

هزینه عملیات بوتاکس به عوامل مختلفی وابسته است:

• برند انتخابی
• مهارت و تخصص پزشک
• دوز تزریقی بوتاکس

در صورت دیدن چه علائمی بعد از تزریق بوتاکس باید به دکتر مراجعه کنیم؟ 

اگر فکر می‌کنید نسبت به تزریق بوتاکس واکنش آلرژیک دارید، فوراً با پزشک یا جراح خود تماس بگیرید. اگر دچار تورم شدید صورت یا مشکل در تنفس شدید، هم به اورژانس مراجعه کنید. برای رفع افتادگی پلک و چین‌وچروک‌ها از بوتاکس یا موارد پزشکی مانند درمان اسپاسم عضلات کمک بگیرید. مراقب واکنش‌های آلرژیک باشید و پیش از انجام این عملیات خودداری از مصرف برخی از داروها را فراموش نکنید. حواستان به عدم مصرف الکل و دخانیات هم باشد. بوتاکس نتایج سریع و ماندگار دارد؟ سرعت نتایج بالا است، اما ماندگاری آن طولانی نیست. در انتخاب پزشک مناسب براز تزریق بوتاکس دقت کنید. نگذارید که مراجعه به مرکزی نامناسب با عوارضی مانند کبودی، تورم، سردرد و… همراه شود.

حال که می‌دانید بوتاکس چیست، باید بگوییم که مراجعه به سامانه دکتردکتر، راهی مناسب برای شناسایی بهترین پزشکان فعال در است. متخصص مورد نظر خود را شناسایی کنید و از او به‌طور آنلاین نوبت بگیرید.

منابع:

my.clevelandclinic.org

webmd.com

سوالات متداول بوتاکس