خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – علی ستاری: بهمن ماه ۹۹ بود که در حالی که مردم هرمزگان هنوز از درگیری‌های حاصله از کرونا نفس راحتی نکشیده بودند چالشی جدید خود را به صدر اخبار رسانه‌ها رساند.
خبر از این قرار بود که «پشه آئدس در هرمزگان رؤیت شد»؛ تا قبل از آن ایام خیلی پشه آئدس را نمی‌شناختیم اما به هر صورت مشاهده شدن این پشه زنگ خطری را به صدا آورد که هوشیاری مردم و مسؤولان را می‌طلبید، نکته قابل شکر این بود که آئدس در هرمزگان بر خلاف آنچه که مرسوم است، با هوشیاری عوامل بهداشتی قبل از اینکه بیماری‌اش دیده شود شناسایی شد چرا که عموماً در کشورهایی که درگیر آسیب‌های ناشی از این حشره می‌شوند اول بیماری کشف می‌شود و از بیماری تشخیص می‌دهند که چنین پشه‌ای در محیط آن کشور حضور دارد، خوشبختانه سال ۹۹ که سال آغاز تعقیب و گریز یک پشه کوچک بود با کمترین چالش به پایان رسید تا اینکه در روزهای بارانی آذر ماه ۱۴۰۰ دوباره خبری در رابطه با آئدس خود را به صدر اخبار رساند.
پشه‌ای که پیش از این در بندرلنگه دیده شده بود این بار در بندرعباس دیده شد و همین امر مسؤولان را به فکر فرو برد تا اقدامی برای مقابله با این پشه بحران آفرین کنند و شاید نهضت لکه‌گیری خیابان‌های محلات با همین هدف آغاز شد چرا که بهترین محل برای تخم گذاری آئدس گودال‌های کوچک خیابان‌ها است که با آب پر شده باشد.
حال در بهار ۱۴۰۳ نیز دوباره تحرکات برای شناسایی و مقابله با پشه آئدس در استان هرمزگان زیاد شده است و این امر می‌تواند حاصل شناسایی پشه آلوده به بیماری باشد که در این صورت طبیعی است که تلاش‌های مدافعان سلامت و بهداشت برای مقابله با آسیب دو چندان شود چرا که بندرعباس دروازه وارد شدن به کشور است و چنانچه آسیبی وارد شود کنترل کردن آن بسیار سخت خواهد بود.
آئدس چه خطراتی دارد؟
از خطرات پشه آئدس این است که این پشه می‌تواند عامل و ناقل بیماری‌هایی از جمله تب دنگی، چیکن گونیا و زیکا باشد که بیمارهای بسیار خطرناکی هستند و یکی از آنها از جمله تب دنگی آمار مرگ و میر بالایی دارد و عامل کشنده محسوب می‌شود.
لارو (نوزاد) این پشه قادر است از طریق آب‌های راکد، زباله و فاضلاب رهاشده یا گالن‌ها و دبه‌های آب در مناطق مسکونی جابه‌جا شده و در آنها رشد کند.
کوچه‌های شهر بندرعباس به خصوص در محلات حاشیه‌نشین و بافت فرسوده که ۴۰ درصد جمعیت شهر بندرعباس در آنها ساکن هستند به دلیل چاله‌های زیاد و عدم تکمیل شبکه فاضلاب هم محل تجمیع آب‌های سطحی هستند و هم حجم بالایی آب سرگردان و غیر بهداشتی در این کوچه‌ها سرگردان است که می‌تواند عاملی برای افزایش قدرت تکثیر آئدس شود
برخی عادی‌انگاری‌ها و بی‌توجهی‌ها باعث شده که بسیاری از مردم بپندارند خطر این پشه رفع شده در حالی که این نوع پشه هنوز هم میهمان ناخوانده هرمزگان است و تعقیب و گریز و تلاش برای کنترل و نابودی آن در دستورکار مسئولان بهداشتی استان است.
تنها راه مؤثر مبارزه با این بیماری مقابله با پشه ناقل آن است؛ لذا بهسازی محیط زیست از طریق جمع آوری زباله‌ها و مکان‌هایی که ممکن است آب باران و آب‌های سطحی در آنها ذخیره شود از اقدامات ضروری است. به طور مثال لاستیک‌های فرسوده اتومبیل که آب باران در آنها جمع می‌شود محل مناسبی برای رشد و تکثیر آئدس است.
وجود ۲ بال فعال و یک جفت بال تحلیل رفته به نام هالتر، خرطوم بلند با قطعات دهانی گزنده، مکنده در جلو سر، وجود فلس‌های کوتاه و متراکم روی سینه، پا و رگ بال‌ها، رگ‌بندی مشخص بال و بندبند بودن روی شکم و پوشیده بودن سینه از فلس‌های قهوه‌ای تیره یا متمایل به سفید از ویژگی‌های ظاهری پشه آئدس است و این حشره منتقل کننده ویروس عفونی دنگی (دانگ)، زیکا و چیکونگونیا است.
تب، استخوان درد شدید، سردرد، حساسیت‌های پوستی و درد در ماهیچه و مفاصل و در نهایت خونریزی چشم، ناخن‌ها دست‌ها از نشانه‌های بیماری پشه آئدس است که به علت درد شدید به عنوان تب استخوان شکن نیز شناخته شده است.
شناسایی موارد ابتلاء به تب دنگی با منشأ آئدس در هرمزگان
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان نیز ضمن هشدار شناسایی مواردی از ابتلاء به بیماری ویروسی تب دنگی ناقل پشه آئدس اعلام کرد: افراد و همشهریانی که به تازگی به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و کشورهای همسایه شرقی سفر داشته و علائم تب، سردرد و بدن درد دارند، سریع به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی و درمانی محل سکونت خود مراجعه کنند.
عبدالجبار ذاکری بیان کرد: به دنبال شناسایی مواردی از ابتلاء به بیماری ویروسی تب دنگی (منتقله از طریق نیش پشه آئدس) در برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، افراد چنانچه به تازگی سابقه سفر به آن کشورها را داشته‌اند و تا ۱۰ روز پس از برگشت از سفر دارای علائم هستند، در سریع‌ترین زمان به نزدیک‌ترین مراکز بهداشتی و درمانی محل سکونت خود مراجعه و نمونه گیری از آنها به صورت رایگان انجام می‌شود.
وی علائم تب دنگی را تب بالا و سردرد شدید، درد پشت چشم، درد عضلات و مفاصل، حالت تهوع و بثورات پوستی، خونریزی از لثه یا سایر قسمت‌های بدن اعلام کرد.
مراکز نمونه‌گیری تب دانگی ناقل پشه آئدس در هرمزگان اعلام شد
طبق اعلام دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، در شهر بندرعباس ۲ مرکز جامع سلامت سیدجمال الدین اسدآبادی از ساعت هشت صبح تا ۱۴ ظهر و درمانگاه زیبا شهر از ساعت ۱۶ تا ۱۹ عصر اقدام به نمونه‌گیری تب دانگ می‌کنند.
در بندرلنگه مراکز جامع خدمات سلامت شهید رجایی (ساعت هشت صبح تا ۱۴ عصر) و شهید قادری نژاد (ساعت ۱۶ تا ۱۹ عصر) و در قشم مراکز خدمات جامع سلامت شهید ذاکری (ساعت هشت صبح تا ۱۴ عصر) و درگهان (ساعت ۱۶ تا ۱۹ عصر) برای نمونه گیری دایر است.
همچنین مرکز خدمات جامع سلامت بوعی کیش، مرکز خدمات جامع سلامت بندرخمیر، مرکز جامع سلامت فاطمه الزهرا (س) سیریک و مرکز جامع خدمات سلامت رازی پارسیان در ۲ نوبت صبح و عصر از ساعت هشت تا ۱۴ و ۱۶ تا ۱۹ عصر کار نمونه گیری از بیماران مشکوک به تب دانگ را انجام می‌دهند.
واکسن تأیید شده‌ای برای پیشگیری از ابتلاء به ویروس دنگی وجود ندارد و سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد داده است که برای جلوگیری از ابتلاء به بیماری دنگی، جمعیت پشه‌ها تحت نظر قرار گیرد و انسان‌ها از گزیدگی پشه‌ها حفاظت شوند، البته سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری از دنگی برنامه‌ای به نام برنامه «کنترل یکپارچه ناقل» ارائه داده است که از پنج بخش تشکیل شده‌است و باید از حقوق، تجهیزات اجتماعی و قوانین برای قوی‌سازی جوامع و سازمان‌های بهداشتی عمومی استفاده کرد، تمام بخش‌های اجتماع باید همراه با هم عمل کنند که این بخش‌ها شامل بخش عمومی، بخش خصوصی مانند مؤسسات و شرکت‌ها و حوزه سلامت و بهداشت می‌شود.
تمام روش‌های کنترل بیماری باید یکپارچه‌سازی شود تا امکانات موجود، بهترین تأثیرگذاری ممکن را داشته باشد و تصمیم‌گیری‌ها باید بر اساس مدارک موجود انجام شود تا به این وسیله از سودمندی تمام اقدامات انجام شده برای مقابله با دنگی اطمینان حاصل شود. باید به مناطقی که دنگی در آن شایع است کمک کرد تا جایی که بدون کمک دیگران، قادر به مبارزه با این بیماری شود.
سازمان بهداشت جهانی روش‌هایی برای کنترل پشه‌ها و حفاظت در برابر گزیدگی آنها ارائه می‌دهد. بهترین روش رهایی از پشه «آئدس اجیپتی» از بین بردن زیستگاه آن است و مردم باید منابع سرباز آب را خالی کنند تا پشه‌ها در آن تخم‌گذاری نکنند، همچنین می‌توان برای کنترل پشه‌های از حشره‌کش‌ها و عامل‌های کنترل زیست‌شناختی استفاده کرد.
دانشمندان معتقدند اسپری‌های ارگانو فسفات و پایرو تروئید تأثیری ندارد و آب‌های راکد و بدون جریان باید از بین برود، زیرا پشه‌ها را جذب می‌کند و علاوه‌بر آن انباشته شدن حشره‌کش‌ها در این آب‌ها، برای سلامتی انسان‌ها مضر خواهد بود.