دولت بایدن تحریمهای جدیدی را علیه سازندگان تسلیحات ایرانی و شرکای ادعایی آنها صادر کرد. آمریکا همچنین دستورالعملهای جدیدی را به بخشهای خصوصی ارسال کرد و خود به جمع دهها کشوری پیوست که به ممانعت از اشاعه سلاحهای ایران در سراسر جهان متعهد هستند.
علی باقری، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران و مذاکرهکننده ارشد هستهای ایران روز چهارشنبه در واکنش به سر رسیدن موعد انقضای محدودیتهای اعمال شده سازمان ملل علیه برنامه موشکی ایران، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:
«از ۲۶ مهرماه، مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، همه محدودیتهایی که به صورت ناعادلانه در مورد فعالیتها و نقل و انتقالات مرتبط با موشکهای بالستیک به/از جمهوری اسلامی ایران وضع شده بود، خاتمه پیدا میکند و ایران دیگر موضوع هیچ محدودیتی در چارچوب شورای امنیت نیست.»
با این حال، ایالات متحده در همین روز با اقدامات تازه خود علیه ایران نشان داد که علیرغم انقضای مهلت تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل، اما قرار نیست برنامه موشکی ایران بدون هیچگونه محدودیت به کار خود ادامه دهد.
واشنگتن همچنین با وضع تحریمهای جدید، تلاش کرد تا حد ممکن از انتقال پهپادهای ایران به روسیه جلوگیری کند.
روسیه روز سهشنبه گفته بود که از روز چهارشنبه به بعد، برای انتقال فناوری موشکی به ایران دیگر نیازی به کسب تایید از شورای امنیت ندارد. البته روسیه چیزی در مورد اینکه آیا قصد دارد همین حالا از توسعه برنامه موشکی تهران حمایت کند یا نه سخنی به میان نیاورد.
«ادامه تحریمها نقض ماهوی قطعنامه خواهد بود»
علی باقری در رشته توئیت خود نوشت: «همه اقدامات محدودکننده و تحریمهایی که در سطح ملی یا منطقهای، بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ علیه ایران وضع شده بود، باید خاتمه یابد. حفظ این قبیل محدودیتها و یا وضع تحریمهای جدید در این چارچوب، نقض صریح متن و روح قطعنامه ۲۲۳۱ است.»
در بیانیه روز چهارشنبه وزارت خارجه ایران نیز آمده است که «هرگونه اقدام … با هدف ایجاد محدودیت یا وضع تحریم در هرگونه تعاملات و همکاریهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران، نقض ماهوی قطعنامه محسوب میشود.» در ادامه آمده است که «جمهوری اسلامی ایران، متقابلاً حق اقدامات مقتضی برای تأمین منافع ملی خود را محفوظ میدارد.»
وزارت خزانهداری آمریکا اشخاص مرتبط با برنامه موشکی ایران را تحریم کرد
علی باقری در پستی دیگر در شبکه ایکس نوشته بود که «از امروز، همه محدودیتهای تحمیل شده بر افراد و نهادهای مندرج در فهرست ۲۲۳۱، از جمله انسداد داراییها، خاتمه پیدا میکند و این فهرست از وبسایت سازمان ملل حذف خواهد شد.»
اما وزارت خزانهداری آمریکا روز چهارشنبه اعلام کرد که به طور یکجانبه تحریمهایی را علیه ۱۱ فرد، هشت نهاد و یک شناور اعمال کرده که با توانمندسازی «برنامههای موشکهای بالستیک بیثباتکننده و هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد) ایران» در ارتباط هستند.
به گفته این وزارتخانه، این افراد و نهادها در ایران، هنگ کنگ، چین و ونزوئلا مستقر هستند.
ایالات متحده توصیهای هم خطاب به کسبوکارها صادر کرد که تا از ورود «فناوریها با کاربرد دوگانه» به ایرانی جلوگیری به عمل آورده شود.
ابتکار امنیت در حوزه اشاعه برای جلوگیری از توسعه برنامه موشکی ایران
یکی از مقامات ناشناس آمریکایی در این باره به خبرگزاری رویترز میگوید «این تحریمها علاوه بر محدود کردن انتقال تسلیحات متعارف ایران و روابط نظامی جاری با کشورهایی مانند ونزوئلا و روسیه، بر برنامه موشکی و پهپادی ایران فشار وارد میکند».
وزارت امور خارجه آمریکا همچنین مترصد آن است که بیانیهای مشترک از سوی بیش از ۴۵ کشور جهان منتشر کند که به موجب آن، این کشورها متعهد خواهند شد تا در چارچوب طرح موسوم به «ابتکار امنیت در حوزه اشاعه» با فعالیتهای موشکی ایران مقابله کنند.
«ابتکار امنیت در حوزه اشاعه» طرحی است که در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش با هدف جلوگیری از ارسال سلاحهای کشتار جمعی در جهان آغاز شد.
وزارت خارجه ایران در بیانیه روز چهارشنبه خود یادآوری کرده است که «پیش از این، طبق بند ۵ پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تاریخ ۲۷ مهر ۱۳۹۹ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۰)، کلیه محدودیتهای انتقالِ اقلام تسلیحات متعارف به/ از جمهوری اسلامی ایران و اقدامات و خدمات مالی مرتبط با آن خاتمه یافته بود.»
ایران بر اساس الزامات دکترین دفاعی خود عمل میکند
تلاش ایالات متحده برای محدود کردن برنامههای موشکی و پهپادی ایران در گرماگرم انتقادهای مکرر آمریکا از نقش تهران در حمایت از حماس صورت میگیرد. همانطور که میدانید، نیروهای حماس روز هفتم اکتبر به طرز غافلگیرانهای عملیات خود موسوم به طوفان الاقصی را از طریق هوا و زمین در اسرائیل به اجرا گذاشت.
دولت بایدن با انتقاداتی از سوی جمهوریخواهان آمریکا برای مبادله زندانیان با تهران، آن هم تنها چند هفته قبل از حملات مرگبار گروه شبهنظامی فلسطینی حماس به اسرائیل مواجه است.
مقامات رسمی آمریکایی گفتهاند که شواهدی در دست ندارند که ایران را با صدور فرمان حمله یا برنامهریزی حملات هفتم اکتبر به اسرائیل مرتبط کند، اما افزودند که تهران به دلیل حمایت طولانیمدت از حماس، همدست حماس است.
وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران در به مناسبت پایان یافتن تاریخ اعتبار تحریمهای موشکی شورای امنیت در بیانیهای نوشت: «امروز به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، محدودیت هشت ساله این شورا درخصوص فعالیتهای موشک بالستیک ایران و نیز عرضه، فروش و انتقال مواد، تجهیزات، فناوری و اقلام و کالاهای مرتبط با توسعه توانمندی موشکی ایران به پایان میرسد.»
در این بیانیه آمده است که «همانطور که جمهوری اسلامی ایران در تجربه نشان داده است، این مقطع زمانی را فرصتی میداند تا از آن در جهت اثبات اقتدار و حقانیت خود و همچنین تقویت توانمندیهای دفاعی بهرهگیری نماید.»
در بیانیه ارتش ایران آمده است که «در این راستا، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در چارچوب مأموریتهای ذاتی خود، مصمم به پیگیری تقویت قابلیتهای موشکی و تسلیحاتی براساس الزامات دکترین امنیت ملی کشور میباشد.»
انقضای تاریخ تحریمهای سازمان ملل ذیل بندهای موسوم به «بند غروب» در توافق هستهای برجام تعریف شده است که به تهران این امکان را میدهد تا در ازای محدود کردن برنامه هستهایاش، از تحریمهای آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل معاف شود.
هرچند بعد از اینکه دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسما خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از برجام را اعلام کرد و تحریمهای آمریکا علیه ایران را بازگرداند، اغلب از توافق برجام به عنوان یک توافق منحل شده یاد شد.
جمهوری اسلامی ایران نیز در پاسخ به خروج آمریکا و با عنایت به تلاشهای نافرجام تروئیکای اروپایی در احیای برجام، در نهایت به برنامه هستهای خود سرعت بخشید.
در سالهای بعد، تلاشهای دولت جو بایدن، رئیسجمهوری کنونی آمریکا برای احیای محدودیتهای برنامه هستهای ایران مطابق با آنچه در بندهای توافق برجام آمده بود هم با شکست مواجه شد، ولی با این حال، تحریمهای سازمان ملل طبق توافق انجام شده باید یکی پس از دیگری منقضی میشد.
source